Laitlang, khawpi hmaisabik

Laitlang, High School um hmaisabik

Laitlang, Chin Affairs Minister hmaisabik

Laitlang, siizung ṭhabik rak umnak

Laitlang, nursing tlawng hmaisabik

Laitlang, airport hmaisabik umnak

Hmaisabik

Ṭhabik

Sibik

Makbik

Na biknak pawl, tucun

Kilkhawi thiam hram, Falam!

ယုံပါရင်သို့တိုးဝှေ့ဆဲပါခိုင်....

၁၉၈၈ အရေးအခင်းကြောင့် တပြည်လုံးကျောင်းများပိတ်ထားရာ၊ ဆလိုင်းသည်ချင်းတောင်ပြန်ဖို့ အစဉ်သင့်ဖြစ်နေသည်။ ပြန်မည့်နောက်ဆုံးည၊ ခဝဲခြံရှိ၊ သူငယ်ချင်းများ အိမ်မှာ ညအိပ်ဖို့ အိမ်မှထွက်လာပြီး၊ ဆလိုင်းတို့ နေတဲ့ ရပ်ကွက်၊ သံလမ်းကြားရှိ၊ "ဦးလေးကြီး လက်ဖက်ရည်ဆိုင်" တွင် မိတ်ဆွေ တချို့လိုက်နှုတ်ဆက်ဖို့ ခဏဝင်သွားသည်။

ဆိုင်ပိုင်ရှင်၏ ညီမ၊ မခိုင်သည် အလွန်လှပ၊ချောမောနေသဖြင့် သူ့အလှကြောင့် ဆိုင် တော်တော်လေးလွန်လှသည်။ မဂ္ဂဇင်းတချို့တွင်လည်း မျက်နှာဖုံးရှင်အဖြစ် သူ့အလှပုံများရှိ‌ ‌ နေပြီဖြစ်သည်။ ထိုအလှဘုရင်မသည် ဆလိုင်းနှင့်ချစ်သူများဖြစ်နေကြသည်မှာ သိပ်မကြာသေး။ ကျောင်းအပြန်နှင့်ကျောင်းပိတ်ရက်များတွင် ဆလိုင်းသည် ဒီဆိုင်၏ ကောင်တာ၊ မခိုင် ထိုင်တဲ့အနားမှာထိုင်ပြီး၊ မုန့်လေးတွေ ခိုးခွံ့ကျွေးကြပြီး ကြည်နူးစွာ အချိန်ကုန်လေ့ရှိသည်။

ဆလိုင်းသည် ဖော်ရွေပြီးလူသိများသကဲ့သို့ အဲဒီည ဆိုင်မှာရှိတဲ့လူ အားလုံးနီးပါးက သူ့ကိုလက်ဆွဲနှုတ်ဆက်ကြရာ၊ အချိန်တော်တော်လေး ကုန်သွားသည်။ ဘော်တာတွေ လိုက်နှုတ်ဆက်နေစဉ် မခိုင်သည် မျက်နှာချင်းဆိုင်ရှိ သူတို့အိမ်တန်းလျားမှ မျက်တောင်မခတ် ဆလိုင်းကို ကြည့်နေခိုက် မျက်စိချင်းဆုံကြသည်မှာ ရင်ခုန်ဖွယ်ပျော်စရာလေးဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဆလိုင်း နှုတ်ဆက်မည့်သူငယ်ချင်းများမကုန်သေး၍ မခိုင်ကို မနှုတ်ဆက် အားသေးပါ။

အားလုံးနှုတ်ဆက်အပြီး၊ အေးအေးဆေးဆေးနှင့် မခိုင်အားနှုတ်ဆက်ရန် မခိုင်ရှိရာဘက် လှည့်အကြည့်၊ မခိုင်ရဲ့ သွယ်လျှလှပလွန်းတဲ့ နောက်ကျောနှင့် မို့အိပြီး အသင့်အတင့်ကားထွက်နေသောတင်ပါးလေးရေ၊ ရှည်လျားလှပလွန်းတဲ့ မခိုင်ရဲ့အနက်ရောင်ဆံပင်လေးသာ မြင်လိုက်ရသည်။ အိမ်ခန်းထဲအဝင်၊ ကန့်လန့်ကာလေးများသည် မခိုင် ဝင်လိုက်တဲ့အရှိန်ကြောင့် လေထဲလှုပ်ခါသွားသည်ကိုသာမြင်လိုက်ရသည်။

မခိုင်ကိုအရင်ဆုံး နှုတ်မဆက်မိလို့ စိတ်ကောက်သွားတာလား၊ ဒါမှမဟုတ် ဆလိုင်း နှင့်မခွဲရက်လို့ ရှောင်သွားတာလား ဆိုပြီးမေးချင်ပေမဲ့ အချိန်မရခဲ့။ တစ်နေ့နေ့ ပြန်ဆုံတွေ့တဲ့အခါ မပြီးသေးသော အချစ်ဇာတ်လမ်းလေးများပြန်ဆက်နိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ခဲ့ပေမဲ့ အရာရာဟာနောက်ကျသွားပြီ။

ဒီလိုမျိုးဇာတ်လမ်းလေးတွေကြောင့် ဟိုးတစ်ချိန်တုန်းက အဲက်စကေနက်ရဲ့ "ယုံပါရင်သို့တိုးဝှေ့ဆဲပါခိုင်"သီချင်းသည် ဆလိုင်းရဲ့ အကြိုက်ဆုံးသီချင်းဖြစ်ခဲ့ဘူးသည်။

မမေ့ရက်နိုင်သော မွေးရပ်မြေ....

ဆောင်းဦးရာသီအချိန်ဖြစ်၍ ဖလမ်းမြို့သည် မြူခိုး၊မြူနင်းများဖြင့် ချမ်းစပြုလာသောအချိန်ဖြစ်သည်။ အချိန်သည် ညနေဆောင်း နေဝင်ချိန် ခါ နီးဖြစ်ပြီး၊တဖြေးဖြေး အေးလာပြီး၊ဌက်ကလေးတွန်သံ လေးတွေ ‌တဖြေးဖြေး တိတ်ဆိတ်လာသည်။

ဖလမ်းရဲ့ဆောင်းလေညင်းလေး အသာလေး ရိုက်ခတ်လာစဉ် ဆလိုင်းနှင့်မိုင်သည် Vankau တောင်ရဲ့တဖက်စွန်းမှာ Lumbang နှင့် Vaar မြစ်ကြီးဘက် မျက်နှာမူပြီး၊ ချစ်စကားပြောရင်းကြည်နူးနေကြသည်။ အချိန်သည် ၁၉၈၇ ဒီဇင်ဘာလ၊ကော်လိပ်ကျောင်းသားများ ပြည်မဖက်သို့ ကျောင်းတက်ဖို့ သွားနေကြခိုက် အချိန်ဖြစ်သည်။ ဆလိုင်းလည်း သွားချိန်ကျပြီဖြစ်ပေမဲ့ မိုင်နှင့်မခွဲရက်‌သေးကြောင့် မသွားနိုင်သေးဘဲ အချိန်ဆွဲနေခြင်းဖြစ်သည်။

မိုင်သည် ‌ဆလိုင်းကိုကြည့်ပြီး၊"ကိုဆလိုင်း ရန်ကုန်ရောက်ရင်၊ကောင်မလေး ချောချောလေးတွေ တွေ့ပြီး၊မိုင်ကိုမေ့သွားမှာ တအားစိုးရိမ်တယ်" ဆိုပြီး ခပ်နွဲ့နွဲ့လေးနှင့်ပြောလိုက်ရာ၊ ဆလိုင်းကလည်း "မိုင်‌ရယ် ဆလိုင်းဟာ အဲလိုယောကျာ်းမျိုး မဟုတ်ဘူး၊ သစ္စာရှိရှိ ကိုဆလိုင်းကိုစောင့်ပြီး ကျောင်းပြီးရင် လက်ထပ်ကြမယ်" လို့ မိုင်ရဲ့သွယ်လျနေသောလည်ပင်းလေးကို ကြင်နာယုယစွာ ပွေ့ဖက်ရင်းနှင့် ပြောပြနေသည်။

သူတို့၂ဦး ချစ်ကြိုက်ကြသည်မှာ ကြာပြီးဖြစ်သောလည်း အသက်ငယ်ကြသေးသည်မို့ မိဘမသိအောင်ဖုန်းဖိထားကြသည်မှာ အမော။ ဆလိုင်းသည် မနက်ဖြန် ထွက်ရတော့မည်ဖြစ်၍ U Kemsi တို့အိမ်ရှေ့ ကားဂိတ်တွင် လာနှုတ်ဆက်ဖို့ မိုင့်ကိုပြောပြရာ၊ မိုင် ပြန်ပြောလိုက်သည်မှာ "ကိုဆလိုင်းရေ၊ သိပ်လိုက်နှုတ်ဆက်ခြင်တာပေါ့၊ဒါပေမဲ့ ဆလိုင်းမိဘတွေ မြင်ရင် ရှုပ်နေအုံးမယ်" လို့ ပြန်ဖြေရာ၊ ဆလိုင်းလည်း ဘယ်လိုပြန်ပြောရမှန်း မသိတော့ဘဲ မိတ်ကပ်လုံးဝ လိမ်းစရာမလိုဘဲ သဘာဝဖြင့် လှပမို့အိနီရဲ နေသော မိုင်ရဲ့ပါးပင်လေးတွင် ကျဆင်းလာသည့် နွေးထွေး‌နေတဲ့မျက်ရည်စလေး တွေကို အေးစက်နေသော သူ့လက်ဖြင့် ကြင်နာစွာ သုတ်ပေးလိုက်သည်။

နှစ်ယောက်လုံး စကားမပြောကြဘဲ၊ ခဏငြိမ်နေပြီး၊ ဆလိုင်း က "မိုင် ဒို့၂ယောက်အချစ်ကို ဘယ်သူမှ ခွဲနိုင်မှာမဟုတ်ဘူး၊ သစ္စာရှိရှိ နေကြမယ်နော်" လို့ ပြောရင်း မိုင်ကလည်း "ကိုဆလိုင်း မိုင့်ဘဝမှာ အကိုကလွဲလို့ ဘယ်သူမှမချစ်နိုင်တော့ဘူး.."လို့ ပြောရင်း စကားမကုန်ခင်၊ နှင်းဆီပန်းလေးလို နီရဲမို့အိနေသော မိုင့်နှုတ်ခမ်းလေးကို အားရပါးရ နမ်းပစ်လိုက်သည်။ မိုင်ရဲ့နှုတ်ခမ်းနီ အနံ့လေးသည် ဈေးအပေါဆုံးအမျိုးအစားဖြစ်သော်လည်း ဆလိုင်းအတွက်မူ ‌တန်ဘိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ရတနာသဖွယ် မွှေးကြိုင်လွန်းလှသည်။

ထိုအချိန်တွင် ဖလမ်းမြို့သည် မီးစလင်းပြီး၊နှင်းခိုးလေးများနှင့် တအားလှပ၍၊စိတ်ကြည်နူးစရာဖြစ်သည်မှာ အမှန်ပင်။ ဆေးရုံဖက်က လူငယ်တချို့သည်လည်း၊ မြို့ထဲဈေးသစ်တန်းဘက်သို့ video ကြည့်ရန်သွားနေကြသည်။

နောက်နေ့ မနက်စောစော၊ ဖလမ်းမြို့လမ်းဆုံ၊ ဦးKemsi အိမ်နားတဝိုက်သည် ကလေးသို့သွားမည့်ကား‌များ၊ ကားဟွန်းတီးသံများ၊ တချို့ကားစက်မနိုးနိုင်သဖြင့် ဈေးသစ်လမ်းမကုန်းဆင်းဘက်သို့ဆင်းပြီး jump start လုပ်သူကလုပ်၊ ခရီးသွားမည့်လူ၊ လိုက်ပို့သည့်လူမျိုးစုံဖြင့် ဖလမ်းမြို့၏ဆောင်းနံနက်ခင်း ကြိုဆိုကြသည်မှာ စည်ကားသိုက်မြိုက်လှပေသည်။

ဆလိုင်းသည် စိတ်မပါဘဲနှင့် RTC ခေါ် ကားဟောင်းကြီးပေါ်တက်ပြီး နေရာယူလိုက်သည်။ အဲဒီခေတ်တုန်းက line ကား၊bus တို့ မရှိသေး။ ဆလိုင်းသည် မိုင် များလာနုတ်ဆက်မလားဆိုပြီး၊ မျက်စိဖြင့်လိုက်ရှာဖွေနေသော်လည်း မတွေ့။ ကားစထွက်ခါ၊ Cinmual ကျော်ပြီး၊ Zamual ရွာ ရောက်ခါနီးတွင် အပေါ်ဖက်ကို လှမ်းကြည့်လိုက်ရာ၊ မနေ့ညနေတုန်းက မိုင်နှင့်ကြည်နူးစွာ ထိုင်ခဲ့သည့်နေရာလေး လှမ်းမြင်ရာ ဆလိုင်းရင်ထဲ ဟင့်ကနေ ဖြစ်သွားသည်။

အလိုလိုနှင့်ရက်၊လတွေ ကုန်ဆုံးပြီး၊ ဆလိုင်းလည်း RC 2 ရန်ကုန်တွင် ပထမနှစ် ကျောင်းသားအဖြစ် ကျောင်းတက်ရင်း မိုင် နှင့် စာဖြင့်အဆက်အသွယ်မပြတ် ဆက်သွယ်ကြသည်။ အဲဒီခေတ်တုန်းက computer နှင့် လက်ကိုင်ဖုန်းတွေမပေါ်သေး။ မမျှော်လင့်ဘဲ ၈၈အရေးအခင်းဖြစ်ကာ၊တစ်ပြည်လုံးကျောင်းပိတ်ထားသည်။ ဆလိုင်းသည်လည်းအရေးအခင်းကြောင့် ထောင်ချခံရသည်။ ထောင်မှလွတ်လာပြီး၊ ချင်းတောင်သို့ပြန်ရန်ဆလိုင်းလည်းပြင်ဆင်နေသည်။ အရေးခင်းကြောင့် မိုင်နှင့်အဆက်သွယ် ပြတ်တောက်သွားသည်။

လေယာဉ်ဖြင့်ကလေးမြို့ထိသွားပြီး၊ကလေးကနေဖလမ်းသို့ကုန်တင်ကားကြီးဖြင့်၈နာရီလောက်ထပ်သွားရသည်။ အဲဒီချိန်တုန်းက ယခုခေတ်လို bus ကားများမရှိသေးသည်သာမက လမ်းများလည်း‌‌ေမြနီလမ်းနှင့်တချို့‌ေနရာမတွင်အလွန်ကြမ်းတမ်းသည့်‌ေကျာက်ရိုင်းနှင့်ခင်းထား‌ေသာလမ်းများဖြတ်ရသည်။ချင်း‌ေတာင်ပြန်ဘို့ဆိုတာသိပ်မလွယ်၊ခရီးတော်တော်လေးပင်ပန်းသည်။စွန့်စားရသည်။

Lumbang ရွာလေးရောက်တဲ့အချိန်မှာတော့ ‌ေမှာင်ခါစပြုနေပြီ။Lumbang ကနေဖလမ်းကိုမီးမြိန်မြိန်လေး‌ေတွနှင့်လှမ်းမြင်ရတော့ ဆလိုင်းအတွက်တော့၊ ကမ္ဘာ‌‌ေပါ်မှာအလှဆုံးမြို့လေးလိုပါဘဲ၊ အ‌ေဝးက‌ေနလှမ်းမြင်ရရုံနှင့်ပီတိဖြာနေမိသည်။ ည ၈နာရီလောက်မှာအိမ်ရောက်ခဲ့သည်။။

ဆလိုင်းသည် နောက်နေ့မနက်ပိုင်းတွင် ဖလမ်းဈေး bazaar ဖက်သို့လက်ဘက်ရည်သောက်ဘို့ထွက်ခဲ့ရာ၊ မိတ်‌ေဆွတချို့နှင့်ဆုံကြသည်။ဖလမ်းဈေးတန်းကြီးကိုကျက်သရေနှင့်ပြည်စုံ‌ေစတဲ့ Falam Baptist Association Headquarters (FBA) တိုက်တန်းကြီးသည်လည်း ဆလိုင်းကိုဝမ်းပန်းတသာကြိုဆိုနေဟန်ရှိသည်ဟုထင်ရသည်။

မိုးရာသီဖြစ်သောဌားလည်း၊မိုးတိတ်‌ေနခိုက်ဖြစ်သည်။လမ်း‌တော့ခပ်စိုစိုလေးဖြစ်နေပြီး၊အရာရာတိုင်းဟာပိုပြီးလန်းဆန်းသည်လို့ထင်ရသည်။ခါတိုင်း‌ေန့များထက်သာယာ‌ေနသည်လို့လည်းထင်ရသည်။ဈေးသည်‌တချို့ကချင်းလို "arti in lei aw","antam tawm khat ngamu" ဆိုပြီးအော်သံလေးတေွ‌နှင့်ဖလမ်းရဲ့မနက်ခင်းဈေးပတ်ဝန်းကျင်သည်တော်တော်ဆူညံပြီးသာယာနေပါသည်။ဈေးသည်တချို့၏ကြက်များလည်းတစ်ကောင်နှင့်တစ်ကောင်ရန်ဖြစ်လိုက်၊တွန်လိုက်နှင့်စီကားလှပေသည်။

ဆလိုင်းသည် အသိများက "ဘယ်တုန်းကပြန်ရောက်လဲ၊လက်ဖက်ရည်သောက်ရအောင်၊ na dam maw? စသဖြင့် နှုတ်ဆက်နေကြသည်။

အသိများ နှုတ်ဆက်ပြီး ဆလိုင်းသည် မိုင်တို့ဆိုင်ရှိရာ FBA အဆောက်အဦးအောက်ရှိ ဆိုင်ခန်းဆီသို့သွားရာ၊ မိုင့်ကိုမတွေ့ဘဲ သူ့ရဲ့ညီမတွေ့လိုက်ရာ၊ တော်တော်လေး အံ့ဪမိသည်။ "မိုင် ကော" လို့ စမေးချိန်မှာ မိုင့် ညီမက "ခဏနော် လက်ဖက်ရည် သွားယူလိုက်အုံးမယ်" ဆိုပြီး အလိုက်သိသိဖြင့်နှုတ်ဆက်ပြီး၊ ကို Aksing တို့ ဆိုင်သို့လက်ဖက်ရည်သွားယူဖို့ ထွက်သွားသည်။ ဆလိုင်းသည် "မိုင်ဘာများဖြစ်နေပါလိမ့်" ဆိုပြီး အတွေးပေါင်းများစွာနှင့် မိုင့်ညီမကိုစိတ်မရှည်စွာစောငိ့နေသည်။

မုန့်မျိုးစုံနှင့်လက်ဖက်ရည်ပူပူနွေးနွေးမလာပြီး၊ မိုင့်ညီမပါးစပ်ထဲကထွက်လာသော စကားလုံးတို့သည် ဆလိုင်းရဲ့နှလုံးသားကို ဓါးဖြင့်အစိတ်စိတ် လှီးလိုက်သလိုခံစားရသည်။ အရေးခင်းကြောင့် မိုင်သည်ဆလိုင်း ဆက်သွယ်မရသည့်အခါ၊ဆလိုင်းနှင့်ဝေးရာ CCOC (Chin for Christ in One Century) သသာနာ့ လုပ်ငန်းတွင် ၄နှစ်တာ ဘုရားအမှုထမ်းဖို့ ခရီးထွက်သွားပြီဖြစ်ကြောင်းသိလိုက်ရသည်။ဘယ်တော့ပြန်တွေ့မည်မှာ မသေချာတော့ပေ။

ရက်တွေတဖြေးဖြေးကုန်လွန်ပြီး၊ စစ်အစိုးရ အာဏသိမ်းချိန်ရောက်လာသည်။ အခြေအနေ မဟန်တော့သည် မို့ဆလိုင်းလည်း India ဘက်တိန်းရှောင်ဖို့ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။

October၅၊၁၉၈၈ ဖလမ်းမြို့ ရာသီဥတုတော်တော်လေး သာယာတဲ့နေ့လေးပါ။ခါတိုင်းလိုတိမ်တွေ‌လည်းမထူထပ်ဘူး။Vankau တောင်ကနေ မြို့ဖက်ကို လှမ်းကြည့်လိုက်တော့ ပန်းချီကားချပ်ပမာ ရူမညီးနိုင်လောက်အောင် လှပနေပါသည်။ မြို့ရဲ့ဂုဏ်ဆောင် Baptist ဘုရားကျောင်းလည်းအဝေးကနေပိုလှသလိုထင်ရ၏။

ဖလမ်းပြည်သူ့ဆေးရုံးကြီးရဲ့ Jeep ကားအဖြူ‌ေရာင်‌ေလးလည်း Dr. Akui ကြိုဖို့မြို့ထဲဘက် ဖုံတထောင်းထောင်းနှင့်သွားနေပြီး နောက်ကနေ ကလေး၃၊၄ယောက်ကပြေးလိုက်နေကြပုံကိုမြင်နေရသည်။ မွေးရပ်မြေဖလမ်းမှာ ဆလိုင်းဆက်နေခြင်သေးပေမဲ့ စစ်အာဏရှင်စနစ်ကြောင့် သိပ်ချစ်လှတဲ့ဒီမြေ‌၊မျုိးချစ်သူရဲကောင်း၊ပညာတတ်၊အနုပညာရုင်နှင့်နာမည်ကျော်များစွာမွေးထုတ်ပေးခဲ့တဲ့‌ေနရာ၊ ဆလိုင်းနှင့်မိုင်တို့‌ေပျာ်မြူးခဲ့တဲ့ ဖလမ်းမြို့လေးကိုမျက်ရည်တွေဝဲပြီး၊လေးလန်ပြီးမခွာခြင်‌သောခြေတောက်နှင့်အတူဆလိုင်းသည်ကျောင်းသားတချို့နှင့် Sunthla ရွာဘက်သို့ထွက်ခွာခဲ့သည်။

မှတ်ချက်။။ ဤဆောင်းပါးဖြင့်၁၉၈၈အရေးခင်းကြောင့်အမိ မြေကိုစွန့်ခါ လွတ်ရာသို့ထွက်ခွာ၍ စစ်အစိုးရကို‌‌ေတာ်လှန်ကြသော ကျောင်းသားနှင့်တော်လှန်‌ေရးရဲဘော်အားလုံးအား‌ေလးစားစွာဂုဏ်ပြုအပ်ပါသည်။

ဇာတ်သိမ်းပိုင်း (သို့) လမ်းတစ်ဝက်တွင်ရပ်တန့်သွားသောသမိုင်း....

Pisgah camp ပြန်ရောက်ခြင်းသည် ဒုက္ခသည်ဘဝ၌ပြန်နေခြင်းပင်ဖြစ်သည်။တစ်ဖက်တွင် လူအင်အားစု‌ေဆာင်းသည့်နေရာလည်းဖြစ်သည်။ ဤနေရာတွင် အထက်ကအမိန့် အရဆက်နေရအုံးမည်။ ဌာနချုပ်သည် Bangladesh, India နှင့်မြန်မာပြည် နယ်စပ်မှာရှိပြီး Champhai ကနေ ကားနှင့်ခြေလျင်ခရီးဖြင့် တစ်ပတ်လောက်သွားရသောခရီးဖြစ်သည်။

ဤနေရာတွင် မနက်တိုင်း သင်တန်းဆရာဖြစ်သကဲ့သို့ကျွန်တော်ဦးဆောင်ပြီး ကာယလေ့ကျင့်ခန်း လုပ်ရသည်။ ၃မိုင်လောက်မနက်တိုင်း Zotlang လမ်းမကြီးအပေါ်ပြေးကြသည်မှာကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်လှသည်။ ‌ပြေးပြီး၁နာရီလောက်ကာယလေ့ကျင့်ခန်း ပြန်လုပ်ပေးသည်။

အခြေခံစစ်သင်တန်းလည်း ဒီ camp မှာတစ်ခါသင်ပေးခွင့်ရခဲ့သည်။ တောတွင်းလို ကောင်းကောင်းသင်တန်းမပေးနိုင်ပေမဲ့ အမိန့်နာခံမှုရှိအောင်သင်ပေးခြင်းဖြစ်၍ မဆိုးလှပါ။

ဒီ camp မှာနေတုံးက တခါတလေ Champhai မြို့ထဲလည်ခွင့်‌ရှိသည်။ ခံစားရအခက်ဆုံးတစ်ခုကတော့ မြို့ထဲသွားလည်ပြီး မြန်မာပြည်ဖက်က မိတ်ဆွေဟောင်းတွေနှင့်တွေ့ပြီး၊ လက်ဖက်ရည်သောက်၊အတိတ်အကြောင်း၊အိမ်ဖက်သတင်း‌ေလးတွေ‌ေပြာကြရင်း၊ညနေစောင်းတွင် မီးထိန်ထိန်လင်း‌နေတဲ့ မြို့ထဲကနေ မီးမှောင်နေတဲ့ (သို့) ဖယောင်းတိုင်သာထွန်းထားတဲ့ မြို့အစွန်ကဒုက္ခသည်စခန်းသို့ပြန်ရခြင်းသည် မဖော်ပြတတ်လောက်အောင်ကိုခံစားရခက်လှပါသည်။

တစ်နေ့တော့ CNF Vice President ၏ညီမ၊camp သို့အလည်လာပြီး အားပေးစကား ပြောရင်းနှင့် အခြေအနေဆိုးဝါးဆင်းရဲလှသောငါတို့ နေထိုင်ပုံကြောင့် မဟန်ဆောင်နိုင်တော့ဘဲ အားလုံးရှေ့မှောက်မှာပင် အားရပါးရ ငိုကြွေးရှာသည်။ လူမျိုးနှင့်တိုင်းပြည်အတွက်သာ မဟုတ်လို့ရှိရင်တော့၊တော်ပြီငါမခံနိုင်၊မလုပ်နိုင်တော့ဘူးလို့ လက်လျှော့ရမည့် အချိန်တွေ မနည်းထိန်းရသည်။

၁၉၉၂ November အချိန်ရောက်လာသည်ဖြစ်၍၊ ဂီတာအ‌ေဟာင်း‌ေလးတစ်လုံးဖြင့် Christmas သီချင်းများ၊မီးပုံလေးနားမှာ ဆိုကြသည်မှာ အလွန်ပင်ပျော်စရာကောင်းသည်။ ည‌နေမှောင်ရီပျိုးချိန်၊Champhai မြို့ရောင်စုံ မီးလုံးလေးတွေ ထိန်ထိန်လေး လင်းနေချိန်များတွင် အိမ်ပိုပြီးသတိရမိတာအမှန်ပါ။ ဒီနှစ်နှင့်ဆိုရင် အိမ်ကိုစွန့်ခွာခဲ့တာ၅နှစ်မြောက်ဖြစ်သည်။

နေ့တိုင်း အထက်ကအမိန့်အတိုင်းအလုပ်လုပ်ပြီး၊ တစ်နေ့မှာတော့ အိပ်မက်မှာတောင် မမက်ရဲ၊မမက်ဘူးသော အာဏသိမ်းမှုဖြစ်ပွားကာ၊ ကိုယ့်အသက်အတွက်လုံခြံုမှုမရှိ‌ေတာ့သည့်အတွက် လူဦးရေတစ်ဝက်လောက် CNA/F မှနုတ်ထွက်ခဲ့ကြသည်။ အဲဒီနေ့လောက် ဝမ်းနည်းကျေကွဲပြီး ယောကျာ်းတန်မဲ့ ငါ အော်ဟစ်ငိုကျွေးခဲ့တာမရှိ။ ကိုယ့်တိုင်းပြည်နှင့်လူမျိုးအတွက်‌မက်ခဲ့‌ေသာအိပ်မက်များစွာနှင့်ပေးဆပ်ခဲ့သောအရာရာမှန်သမျှ၊သဲထဲရေသွန်သလိုဖြစ်သောနေ့ပင်ဖြစ်သည်။

India (သို့မဟုတ်) Pisgah စခန်းသို့

နာဂကောင်စီ၊အစာငတ်တဲ့‌နယ်‌ေမြတွင်၁နှစ်နီးပါးနေပြီး၊မပြီးသေးသော တော်လှန်ရေးခရီးစဉ် ဆက်ဖို့ အမိန့်ကျတဲ့နေ့သည် ဝမ်းသာလို့မဆုံးနိုင်ပါ။ဒါပေမဲ့ အသုတ်လိုက်နှင့်သာ သွားရမည်ဖြစ်၍ ကျန်ရစ်နေဉီးမည့် ရဲဘော်များအတွက်လုံးဝစိတ်မကောင်းပါ။ဒုတိယအသုတ်တွင် ငါ့အလှည့်ရောက်လာခဲ့သည်။

အစာခေါင်းပါးလွန်းသောနာဂကောင်စီသည် တသက်လံုးမဲ့လို့ရတော့မည် မထင်ပါ။ဤနေရာတွင် ဘဝသင်ခန်းစာ အများကြီးရရှိခဲ့သည်။ဗိုက်တထွာစာ၊ဘယ်လောက်အရေးကြီးကြောင်း နားလည်သဘောပေါက်ခဲ့သည်။ကိုယ့်အတွက် မဟုတ်ဘဲ တိုင်းပြည်နှင့်လူမျိုးအတွက် ဆိုတဲ့အသိစိတ်က ခံနိုင်ရည်ပေးခဲ့သည်။

ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့လည်း ဆောင်းရာသီနံနက်စောစော၊မြံုနှင်းတွေကို ထိုးဖောက်ပြီး India ဖက်ဦးတည်ကာ မပြီးသေးသောတော်လှန်ရေးခရီးကိုခြေလျင်ဖြင့်ဆက်နှင်ကြပြန်သည်။‌လက်နက်နှင့်ကျည်ဆံများသည် နယ်စမ်မှ India စစ်ကားများဖြင့်သယ်ယူပို့‌ေဆာင်ပေးသည်ကိုကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ငါတို့ခေါင်းဆောင်များ၊‌ဘယ်လောက်တော်ကြောင်းခန့်မှန်းလို့ရသည်။သူတို့ကိုတကယ်ချီးကျုံးမိပေသည်။

နာဂလက်နက်ကိုင်များ၊လမ်းပြဉီးဆောင်ကြရာ၊အဆင်ပြေလှသည်။နာဂရွာတွေရောက်တိုင်း၊နာဂပြည်သူများ၏နာဂရဲဘော်များ ကူညီပံ့ပူးမှုသည် အံ့အော်လောက်အောင် အတုယူစရာကောင်းလှသည်။

ရွာလေးတွေရောက်တိုင်း ပြည်သူများအိမ်တွင် အိပ်စားကြရာ၊သူတို့ရဲ့ဟန်‌ေဆာင်မှုမပါ‌ေသာစေတနာအပြုအစုနှင့်ဂရုဏအကြည့်လေးတွေမေ့လို့ရလိမ့်မည်မဟုတ်ပါ။ခြေလျင်ဖြင့်ဘယ်လောက်ကြာခဲ့သည် မမှတ်မိတော့ပါ။နောက်ဆုံးတွင်ရွာတရွာ၊ bus ကားနှင့်သွားရမည့်နေရာရောက်ရှိခဲ့သည်။

ကားစီးရမည်ဖြစ်သောကြောင့် တောထဲကပါလာ‌ေသာဓါတ်ပုံ၊diary မှတ်တမ်းမှန်သမျှနှမျှောစွာထားခဲ့ရသည်။လမ်းတွင်စစ်‌ေဆးပါက၊သက်သာမည်မဟုတ်ပါ။ရဲဘော်ဆိုတော့အထက် အမိန့်မနာခံလို့မရပါ။

မနက်စာ အဝစားပြီး Churachadpur, India ဖက်သို့bus ဖြင့်ခရီးဆက်ကြရာ၊ကားမစီးရတာကြာပြီမို့၊ကားစီးရဝာာပျော်မှပျော်ပါ။သို့သော် လွတ်လွတ်လပ်လပ်တော့ မဟုတ်ပါ။သတိထားရသည်။တောခိုတာကြာပြီမို့၊ငါတို့အသားအရေနှင့်မျက်နှာသည်တော်တော်ကြမ်းတမ်း၍ သိသာထင်ရှားလှသည်။နှစ်ချီပြီးမှမြို့စတွေ့တဲ့နေ့မို့အလွန်ပီတိဖြာနေမိသည်။

ညနေစောင်းတွင် Churachadpur ရောက်ခဲ့သည်။ဤနေရာတွင် CNF ဌားထားသောအိမ်တစ်လုံးရှိရာ၊တစ်ညနားပြီး၊နောက်နေ့တွင်ခြေလျင်ခရီးဖြင့် Champhai (Pisgah) camp ရှိရဖက်သို့ခရီးဆက်ကြသည်။

လမ်းတွင်ဘယ်လောက်ကြာသည်တော့ မမှတ်မိတော့ပါ။ Zote ရွာတွင်မနက်စာစားကြရာ၊Champhai မြို့၊၁၉၈၈တုန်းကနေခဲ့တဲ့နေရာလည်း အဝေးကနေမြင်ရတော့၊စိတ်ထဲတမျိုးလေးခံစားမိသည်။ဆက်သွားကြရာ၊နေ့လည်ပိုင်းတွင် New Champhai Refugee Camp (သို့) Pisgah Camp ရောက်ခဲ့သည်။

ရဲဘော်ဟောင်း၊သစ်များနှင့်ပြန်ဆုံကြသည်။Camp သည် New Champhai မြို့အစွန်ရှိ‌၊ယိုယွင်းနေသောတိုက်အိမ်ပျက်ကြီး၊ပြတင်းပေါက်ကို ကုန်နီအိပ်များဖြင့်ကာထားသော အိမ်စုတ်ကြီးဖြစ်သော်လည်း တောတွင်းထဲ ဆူးနှင့်ကျောက်တုံးများကြားနေခြင်းနှင့်စာရင်တော့၊ငါ့အတွက်‌‌ေရွှနန်းတော်ပမာဖြစ်သည်။မိုးလုံလေလုံဖြင့်နားခွင့်ရတော့မည်ဖြစ်၍ဝမ်းသာမိသည်။

KIA စစ်မြေပြင်သို့ဒို့တိယအကြိမ်

ဒီတခေါက်သည် ပထမတိုက်ပွဲနှင့်မတူဘဲ မြန်မာစစ်သားများ၊အလစ်ပစ် ambush ဖြင့်ပစ်မည့်တိုက်ပွဲဖြစ်သည်။အချိန်သည် ကချင်ပြည်၏ရက်ဆက်လှသောမုတ်သုန်မိုးရာသီတွင်ဖြစ်၍ နေ့ညမနားစစ်ကြောင်းထွက်ရသည်။

ညသည်အလွန်မှောင်မဲလျက် လနှင့်ကြယ်များမြင်စရာလုံးဝမရှိ။ဖြတ်ကျော်ရသောတောလမ်းများသည် အလွန်ကျင်းမြောင်းပြီး ရွံ့ဗွေ့အပြည့်၊ဓာတ်မီးသုံးခွင့်မပြု၊အကြိမ်ကြိမ်ချောလဲ၊အကြိမ်ကြိမ်ပြန်ထကာ ambush လုပ်မည့်နေရာအရောက် အံကြိတ်ပြီးသွားရသည်။ ခရီးသည်အလွန်ကြမ်းတမ်းလှသည်။

ညသန်းခေါင်ကျော်တွင် နေရာယူရာမည့် တောင်ကုန်းကြီးသို့ရောက်ခဲ့ရာ commander ချပေးသည့်နေရာတွင် ဂတုတ်ကျင်းတူးပြီးနေရာယူကြသည်။မြန်မာစစ်သားများလျှေက်လာမည့်လမ်းဘက်ကိုမျက်နှာမူပြီး သေနတ်မောင်းတင်ကာ တိတ်ဆိတ်စွာအဆင်သင့်စောင့်နေကြသည်။ဒီလိုမျိုးကိုယ်ကျိုးစွန့်စစ်တိုက်ရတာ စိတ်ထဲကမဖော်ပြတတ်လောက်အောင်ပီတိဖြာနေမိတာအမှန်ပါ။

မနက်ပိုင်း၂နာရီအချိန်လောက်တွင် ရှေ့ဆုံးမှ သေနတ်စပစ်သံကြားသည်နှင့် တစ်ပြိုင်တည်း၊အားလုံးလမ်းမကြီးဖက်ကို ရည်ညွန်းပြီး ပစ်ကြသည်မှာ ကျည်ဆံများပျံသန်းနေသည့်ပမာ မီးတောက်လေးတွေ၊ကျည်‌ငွေ့အနှံ့၊ယမ်းခိုးများနှင့်တ‌ တောင်လုံး ဖုံးအုပ်ပြီးအလွန်ဆူညံလှသည်။စိတ်ထဲမှာ၊ရန်သူများ လုံံးဝလွတ်ဖွယ်လမ်းမရှိဟုထင်မိသည်။၅မိနစ်ကြာလောက် မရပ်တန်းပစ်ကြပြီးနောက်၊ပီပီ သံကြားပြီး အပစ်ရပ်ခိုင်းကာ၊နောက်ဆုတ်ဖို့ အမိန့်သံကြားပြီး၊အမြန်ထပြေး၊ဆုတ်ခွာရတော့သည်။

မိုးထဲလေထဲမနားတန်း‌ပြေးကြပြီး၊လုံခြုံသည့်နေရာရောက်မှ၊နောက်ဆုတ်ရသည့်အကြောင်းပြောပြသည်မှာ၊ ကျွဲတစ်ကောင်ကိုရန်သူထင်ပြီး point ပစ်သူကမှားပစ်သောကြောင့်ဆုတ်ခွာရခြင်းဖြစ်သည်။ နောက်တွင်သတင်းရသည်ကား ရန်သူများရောက်ခါနီးလေး၊သေနတ်သံကြားတာနှင့် ပြန်လှည့်ကြကြောင်းသိရသည်။ ညနားမည့်နေရာတွင် ကျွန်‌ တော်ကင်းစောင့်တာဝန်ပြန်ကြသည်။ မိုးကလည်းမစဲနိုင်။မိုးရွာထဲမိနစ်၃၀ အတွင်းထမင်းအပြီးစီးချက်စားရသည်မှာ အမိန့်ဖြစ်သည်။ကင်းစောင့်ရင်း၊ ခြင်နှင့်ဖြုတ်များအကိုက်ခံရသည်လည်းမလွယ်ကူလှပါ။

နောက်နေ့မနက်ခရီးဆက်ကြရာ၊နေကလေးထွက်လာသည်မို့ တော်သေးသည်။ လမ်းတော့တအားချောနေဆဲ။ ချင်းရဲဘော် အသက်အငယ်ဆုံး ၁၆ နှစ်သာရှိသော Sui Kung သည် ငှက်ဖျားတအားတက်ပြီး လမ်းမလျှောက်နိုင်တော့သဖြင့် အလှည့်ကျထမ်းရသည်။အလွန်ပင်ပန်းသော်လည်း၊သူ့ခင်ဗျားအားမငယ်အောင်အားပေးရသည်။ လမ်းတစ်လျှေက်လုံး မျှော့်တွေကလည်း ရှိသမျှသွေးတွေစုတ်ကြသည်မှာမလွယ်လှခြေ။

နောက်ည၊လမ်းညအိပ်သည့်နေရာ သန်းခေါင်ကျော်လောက်မှာ၊ Pa Luai က ငါ့ကိုလာနိုးပြီး Sui Kung ဆုံးသွားသည့် အကြောင်းလာပြောတော့ မထိန်းနိုင်ဘဲ အားလုံးငိုကြသည်။ မိုးသဲသဲလေးထဲ မြေတူးပြီး plastic မိုးကာလေးဖြင့်ရစ်ကာ သူ့အလောင်းကိုမြေမြိုတ်ရသည်မှာ မလွယ်ကူလှပါ။ သူသိပ်ချစ်သော သူ့လူမျိုးအတွက်အသက်စွန့်သွားသည်။ အဲဒီညဆက်ပြီးအိပ်လို့မရတော့ပါ။

ဤအခေါက်မှာ ကျွန်တော့်အချစ်ဆုံးသူငယ်ချင်း၊သင်တန်းမှာလည်းအတူစားအတူအိပ်၊ရဲဘော် Mawi Li Lian (U Mawilan)လည်း post ရောက်ပြီး ဆုံးသွားကြောင်းနောက်မှသတင်းကြားရသည်မှာ ဝမ်းနည်း ‌ကြေကွဲယူကျုံးမရဖြစ်ခဲ့သည်။ သူတို့ကဲ့သို့ ရဲဘော်ဘယ်နှစ်ယောက်အသက်စတေးရအုန်းမည်မှာမတွေးဝံ့စရာပါ။

KIA စစ်သင်တန်းကာလ

ချင်းစစ်သားအားလုံးအယောက်၇၂ဦးလောက်၊ မျှော်လင့်တောင့်တနေသော အခြေခံစစ်ပညာသင်တန်းကြီးသည် ၁၉၈၉ မတ်လတွင် စတင်သင်ကြားခွင့်ရခဲ့သည်။ သွေးဆူ နေသောလူငယ်လေးတွေမို့ အားလုံးနီးပါး ခံနိုင်ရည်ရှိကြပါသည်။

အကြမ်းအားဖြင့် မနက် ၅နာရီထ၊ကာယလေ့ကျင့်ခန်းလုပ်၊တနေကုန်နီးပါး စစ်ရေးပြသင်၊နေ့လည်ပိုင်းတွင်၁နာရီလောက်နား၊ညနေစောင်းတွင် တောထဲ၊တဲဆောက်ဖို့လိုအပ်သည့်အရာများနှင့်စားစရာ၊ထင်းများသယ်ယူကြသည်။အားလပ်သည့်အချိန်မရှိသလောက်ပင်။စစ်သင်တန်းသည် KIA သင်တန်းသား၂၀၀လောက်နှင့်အတူတူတက်ကြသည်။ညတွင် lecture များကြားနာလိုက်၊တော်လှန်ရေးသီချင်းများသင်လိုက်နှင့် ည၁၀နာရီမှနားရသည်။မောလားလို့မေးရင်တော့ စိုင်းထီးဆိုင်သီချင်းလို "မောတော့မောတာပေါ့၊ဒါပေမဲ့မမောဘူးလို့" ဖြေခြင်သည်။

တစ်နေ့ထမင်း၂နပ်သာစားရသည်။ထမင်းဖြူနှင့်ရေနွေးသာဖြစ်ပြီး၊ဆားပါလို့ရှိရင် ဝမ်းသာလို့မဆုံးပါ။၂လခွဲသင်တန်းအတွင်းအသား၃၊၄ခါလောက်စားရသည်ပင် ဝမ်းသာလို့မဆုံးနိုင်ပါ။ထို့ကြောင့်တောထဲသွားချိန်များတွင်၊စားလို့ရတဲ့သစ်ရွက်မှန်သမျှလိုက်ရှာကြရသည်မှာ ပုံမှန်ဖြစ်သည်။

သင်တန်းတက် နေတုန်းအပျော်ဆုံးအချိန်များသည် ညနေပိုင်း ဘောလုံးကစားချိန်ဖြစ်သည်။သင်တန်းမှုး Zaw Phang သည် သဘော်ကောင်း၊ကိုယ်ကာယကြီးထွားပြီး၊အားကစားတော်တော်လေးဝါသနာပါသူဖြစ်သည်။ ကျွန်တော်တို့ထဲတွင်လည်း ဘောလုံးသမားမြို့နယ်ပြန်၊တိုင်းပြန်တွေရှိနေတော့၊ဌာနလိုက်မှာ Nawrapa စစ်သင်တန်းဌာနသည်အကောင်းဆုံးအသင်းဖြစ်ပြီး၊ကျွန်တော်တို့မျက်နှာသာရသည်မှာအမှန်ပင်ဖြစ်သည်။သင်တန်းမှုးကလည်းငါတို့ကို သူ့‌သွေးသားရင်းလိုပမာချစ်ခင် ဂရုစိုက်ရှာသည်။

ညသန်းခေါင်ယံ အိပ်ကောင်းနေတုန်း "စစ်တန်းထိုး" ဆိုပြီပီပီမှုတ်ကာ သင်တန်းသားအားလုံး အမှောင်ထဲပြန်တန်းစီခိုင်းတာတွေ ကြုံတုန်းကတော့ တော်တော်လေး ခက်ခဲပေမဲ့ နောက်ပိုင်းတွင် အချိန်တိုင်းသတိဖြင့်နေနိုင်ရန် အထောက်အကူပြုခဲ့သည်။

ဓာတ်ပုံ၊ Major Dr. Laja (KIA) နှင့်ဇနီး၊Nawrapa သင်တန်းကွင်းတွင်ချင်းရဲဘော်တစ်ချို့နှင့်အတူ၊တချိန်တုန်းက၊တဘဝ....

နာဂတောင်တန်းကြီးများဆီသို့...

KIA စခန်း Dgum တွင်တစ်ပတ်လောက်နား၊အားအင်တွေပြန်စုပြီး၁၉၉၁မေလ၂၀တွင်လှေ၁၀စီးဖြင့် တနိုင်းမြစ်တလျှောက်စုန်စီးကြရာ၊‌ေရစီးတအားသန်လွန်းလို့ငါတို့စီးသောလှေမှောက်ပြီး၊မနည်းပြန်ဆယ်ရသည်။ကျေးဇူးတော်ကြောင့်တစ်ယောက်မှဒဏ်ရာမရကြ။

နေ့လည်ပိုင်းလောက်မှာတနိုင်းနှင့်ချင်းတွင်းမြစ်ဆုံတဲ့နေရာရောက်ဖြစ်သည်။‌စိတ်ရှည်ရှည်ဖြင့်မြန်မာစစ်‌ကြောင်းများရှောင်ရှားပြီး၊နာဂတောင်တန်းကြီးဖက်နီးကပ်လာကြသည်။ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးကိုယ်စီီဖြင့်နာဂတောင်တန်းကြီးများတက်ရသည်မှာသိပ်တော့မသက်သာလှပါ။

နာဂကောင်စီခေါ်NSCNဌာနချုပ်ဖက်ဦးတည်ပြီးခရီးဆက်နေခြင်းဖြစ်သည်။နာဂကောင်စီဌာနချုပ်တွင် ALP ရခိုင်၊ULFA နှင့်KNA ကူကီးစသဖြင့်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အသီးသီးတို့လည်းစခန်းချ‌ပြီး ယာယီနေထိုင်ကြသည်။

နာဂကောင်စီနေရာသည် အစားအစာ အလွန်ရှားပါးသောဒေသဖြစ်သည်။တပ်စုတစ်စုလူ၅ယောက်စာအတွက်ဆန် နို့ဆီဗူးတစ်ဗူးဘဲခွဲတမ်းရသည်။ထို့ကြောင့့််အိုးကြီးကြီးထဲမှာရေအပြည့်ထည့်ပြီး ဌက်ပျော်သီးပင်ထဲကအပင်နုုလေးတွေရောပြီးဆန်ပြုတ်ပုံစံဖြင့်မသေရုံတမေစားရသည်။အစာငတ်ခြင်းဒဏ်ကိုကောင်းကောင်းသဘောပေါက်ခဲ့သည်။

ဆန်ရှားပါးလွန်းလို့တခါတလေIndia နယ်စပ်ဖက်မှာ ဆန်သွားဝယ်ရသည်။‌တနေ့တော့ဆန်ထမ်းဖို့သွားကြရင်း India စစ်သားများ နှင့်တွေ့ကာ အားလုံးအဖမ်းခံရသည်။နယ်စပ်ရှိ့သူတို့ဌာန၏ အချုပ်ခန်းတွင်အချုပ်ခံရသည်။သို့သော်ရိုက်တာမျိုးမရှိ၊ထမင်းဝဝလင်လင်ကျွေးထားတာကိုတောင်ကျေးဇူးတင်ရမလိုလိုဖြစ်နေသည်။လုပ်စရာမရှိနေ့ညအိပ်လိုက်စားလိုက်ဆိုတော့၊ကိုယ်အလေးချိန်တောင်တက်နေကြသည်။

ဘယ်နှစ်ရက်ကြာနေသည်တော့မမှတ်မိတော့ပါ။တစ်ညနေစောင်း၊စစ်ကားကြီးများနှင့်ခေါ်ဆောင်သွားကြကာ၊ရင်တထိတ်ထိတ်နှင့်လိုက်ပါခဲ့ကြသည်။နောက်ဆုံးတော့နယ်စပ်မှာချထားပြီး၊ပြန်လွတ်လာကြသည်။ပြန်လွတ်လာလို့ဝမ်းသာကြပေမဲ့လည်း စိတ်ထဲမှာတော့၊"ပြန်ငတ်အုံးမှာပါလာ" ဆိုတဲ့အတွေးလေးဝင်လာတော့၊ဝမ်းနည်းမိကြသည်မှာညာလို့မရပါ။

အဲဒီတုန်းကအစာငတ်လွန်းလို့၊ငါတို့အရေပြားသည်မြွေအရေခွင်နှင့်ပင်သွားတူတော့သည်။အချိန်‌‌ေတွလည်းတဖြေးဖြေးကုန်လွန်ပြီး၊၁၉၉၁ Christmas နှင့်နှစ်သစ်ကူးပွဲ သည်နာဂကောင်စီမှာဘဲ၊တခြားသောတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့်ကျင်းပခဲ့သည်။ဒို့အဖွဲ့လည်း We are the world သီချင်းသီဆိုကြတာကောင်းမှကောင်းလို့ထင်မိသည်။ပွဲအပြီးတဲထဲပြန်လာတော့အိမ်ကို သိပ်သတိရလို့ တိတ်တခိုးလေးငိုမိသည်။ဒါ‌ေပမဲ့အားတင်းပြီး နှစ်သစ်နှင့်အတူ‌ေမျှာ်လင့်ခြင်းသစ်များ‌ေမွးဖွားလာခဲ့သည်။ဤ‌ေနရာတွင်ဘယ်လောက်ကြာအုံးမည်မသိ‌ေတာ့ပါ။.....

KIA Jingphaw မြေကိုနှုတ်ဆက်ခြင်း

KIA နယ်မြေမှာ ၂ နှစ်လောက်စစ်ပညာသင်ယူပြီး၊ချင်းပြည်သို့ပြန်ဖို့ အချိန်ရောက်လာသည်။ဒီ၂နှစ်ကာလအတွင်း ကွျန်တော်သည် ရှေ့တန်းမှာ၁နှစ်၊တိုက်ပွဲ၃ပွဲနှင့်သင်တန်းကွင်းမှာ သင်တန်းဆရာအဖြစ်၁နှစ်နေရသည်။သင်တန်းဆရာ သင်တန်းတက်တုန်းက KIA, PRO ပ‌လော၊နှင့်ABSDF ကျောင်းသားတပ်များနှင့်အတူတက်ကြသည်မှာတကယ့်ကိုဂုဏ်ယူစရာဖြစ်ပါသည်။

Feb. ၅ရက်နေ့သည်ကချင်တော်လှန်ရေးေန့ (Manaw) ပွဲတော်ဖြစ်၍၊ KIA ဌာနချုပ်(Laiza) တွင်ပျော်ပျော်ပါးပါးဆင်နွဲကြသည်မှာယနေ့ထိတိုင် မမေ့နိုင်တော့ပါ။ အသား‌ဖြူဖြူ‌ေဖွး‌ေဖွးကချင်မ‌ေလးများနှင့်ကချင်ဓါးမကြီး‌ေမြှာက်ပြီးမနှော်အကအတူတူကကြပုံ၊မျက်စိထဲပြန်မြင်ယောင်မိသည်။

၁၉၉၁ Feb. 12ရက်ညနေပိုင်းတွင် KIA မှနှုတ်ဆက်ပွဲ ကြီးကျယ်သိုက်မြိုက်စွာကျင်းပပေးသည်။ အစားအသောက်မျိုးစုံ၊တေးဂီတတို့ဖြင့်ဖျော်ဖြေရာ ငါလည်း တချိန်တုန်းကအလွန်ခေတ်စားခဲ့တဲ့ကိုသန်းနိုင်ရဲ့ကောပီသီချင်း"လမ်းဆက်လျှေက်မယ်"ဆိုဖြစ်ခဲ့သည်။အားရပါးရကသလားတော့မေးမနေတော့နှင့်။‌ေတာ်‌လှန်‌ေရးသမားများ "sianglawt phianla"အတွက်ပျော်စရာအကောင်းဆုံးအချိန်လေး‌ေတွပါ။

Feb.၁၄ရက်သည် ချင်းပြည်ပြန်မယ့်ရက်ဖြစ်သည်။မနက်၃နာရီတိတိတွင် KIAဌာနချုပ်မှ အသစ်သောအိပ်မက်ပေါင်းများစွာနှင့်ကချင်ပြည်ကြီးကိုနှုတ်ဆက်ခဲ့သည်။ ဂိတ်ကနေထွက်ခါနီး ဂိတ်စောင့်KIAရဲမေ၂ဦးမျက်ရည်ကျ၊ငိုယိုတာမြင်တော့ ငါလည်းရင်ထဲကငိုနေမိတာအမှန်ပါ။ရည်းစားမထားလို့တော်သေးသည်။နို့မို့ရင်ခံနိုင်ရည်ရှိမည်မထင်ပါ။

၂နှစ်လောက်KIA မှသင်ယူသောစစ်ပညာနှင့်ဘဝအတွေ့အကြုံများသည်တန်ဘိုးကြီးလှ၏။KIA အပေါ်ကျေးဇူးတင်လို့မဆုံးနိုင်ပါ။

သင်ယူထားသောစစ်ဗျုဟာနှင့်ပညာများ ကိုယ့်တိုင်းပြည်၊ကိုယ့်လူမျိုးအတွက် အပြတ်အသုံးချမည့်နေ့တွေကို လက်ချိုးရေတွက်ရင်း Pajau Bum ကြီးကိုနှုတ်ဆက်လိုက်ပါသည်။

အိမ်အပြန်လမ်းသည်ပို၍အန္တရာယ်များသည်။ KIAတပ်မှလမ်းပြပို့ဆောင်သည်။မြန်မာစစ်သားများရှောင်ရင်းနှင့်သွားကြတော့ခရီးနှောင့်နှဲလွန်းသည်။ မိုးရာသီနှင့်ပြန်ဆုံနေတော့၊ခြေထောက်၊သဲဝဲစားခံရကာ လမ်းပြင်ကောင်း‌ကောင်း‌မလျှောက်နိုင်သည့်အခြေ‌နေရောက်သွားသည်။တုပ်ချောင်းကိုကိုင်ပြီးမှသွားရသည်။ဘယ်လောက်နာကျင်လေဆိုရင်တော့ပုရွက်ဆိတ်လေးခြေဖဝါးထိရင်တောင် ထအော်ခြင်လောက်အောင်နာကျင်စူးရှလှသည်။

မြောက်များစွာသောအခက်အခဲများကို ရင်ဆိုင်ကျော်လွှားပြီး ကျေးဇူးတော်ကြောင့်၁၉၉၁မေလတွင်KIA ၏အ‌ေနာက်ဘက်အစွန်ဆုံးစခန်း Dgum ကိုရောက်ခဲ့သည်။ရှေ့ဆက်ရမည့်ခရီးသည် အမြင့်ပေ၆၀၀၀နှင့်၉၀၀၀ကြားရှိ‌ေသာနာဂန‌ေတာင်တန်းကြီးများဖြစ်သည်။ဒီတောင်တန်းကြီများ၊ဆက်လက်ကျော်ဖြတ်ရအုံးမည်။....

ရှေ့တန်းသို့ (ပွဲဦးထွက်တိုက်ပွဲ)

၁၉၈၉ Juneလ၊စစ်သင်တန်းပြီပြီးခြင်း၊ Coy ၂၅၄ KIAတပ်တွင်ရှေ့တန်းအတွေ့အကြုံရဘို့ အပို့ခံရသည်။ရဲဘော်ရဲဖက်အားလုံး၊ကိုယ့်တာဝန်ကျရာ post အသီးသီးဆီသို့သွားကြရသည်။

ကျွန်တော်တာဝန်ကျ‌သောနေရာသည် သင်တန်းကွင်းနှင့်သိပ်မဝေးပါ။ အားလုံးတစ်ယောက်နှင့်တစ်ယောက်နှုတ်ဆက်ချိန်မှာ စိတ်ထဲပေါ်လာတာက ပြန်လည်တွေ့ဆုံကြဖို့၊မသေချာတော့ခြင်းဖြစ်သည်။ ပထမဆုံးတောခိုခြင်း အတွေ့အကြုံသည် မလွယ်ကူလှပါ။ အရာရာသည် အသစ်ဖြစ်နေသည်။

အချိန်သည် မိုးရာသီဖြစ်ပြီး ဗမာစစ်သားများ စစ်ကြောင်းဆင်နေချိန်လည်းဖြစ်သည်။ ဗမာစစ်သားများ၊KIA ဗဟို Pachaubum ကိုအပြတ်တိုက်နေချိန်လည်းဖြစ်သည်။ ပထမဆုံးစစ်တိုက် အတွေ့အကြုံမို့ တော်တော်လေးသွေးဆူပြီး ပျော်လည်းပျော်မိတာအမှာပါ။ ရန်သူဘက်မှပစ်ခတ်သည့်ကျည်ဆံများ နားရွက်အနားနှင့်ဦးခေါင်းနား တဝှီဝှီနှင့်ပျံသန်းနေချိန်များလည်းမနည်း။ မကြောက်သလိုလို ဟန်ဆောင်ရသည်။ စိတ်ထဲကတော့ ဘုရားဘုရားပေါ့။

အင်အားမမျှတော့ ၃ခါနောက်ဆုတ်ရသည်။ ၃ကြိမ်မြောက်တွင်အသေခံ ခံစစ်နှင့်နေရသည်။ ရုပ်ရှင်ထဲကစစ်တိုက်ခြင်းနှင့်တော့ တခြားစီဖြစ်သည်။ လက်နက်ကြီးများဖြင့်ပစ်ခတ်ကြပြီး တစ်ချို့သည်ဂတုတ်ကျင်းတွင်နေပြီး အနီးကပ်ရန်သူကိုပစ်ရသည်။ ရိုးရိုးတပ်သား ကျွန်တော့်လိုမျိုးသည် တရုတ်လုပ် အပေါစား သေနတ်ဟောင်း M21သာကိုင်ရသည်။ Auto ပစ်လို့မရသည့် အပြင်ကျည်ဆံ၁၀ ထောင့်သာဆန့်သည်။ ပစ်တိုင်းလည်း ကျည်ဆံမထွက်တဲ့အချိန်ရှိသည်။ ကျည်ဆံထွက်နိုင်အောင် ဆုတောင်းပြီးမှပစ်ရသည့်အကြိမ်လည်းမနည်းတော့ပါ။

အကြိတ်အနေတိုက်ခိုက်ကြပြီး၊ တစ်လလောက်ကြာမည်ထင်သည် KIA မှအနိုင်ရသွားသည်။ ပထမဆုံးစစ်ပွဲအောင်မြင်ခြင်းအရသာသည် စာနှင့်ရေးသားဖို့ခက်ခဲနေသည်။ စစ်အောင်ပွဲကိုကြီးကြယ်စွာ၊ဝက်၊ကြက်၊‌နွားများသတ်ပြီး၊ညမှာလည်းKIA ဖျော်ဖြေရေးတပ်မှ‌ဖျော်ဖြေကြသည်မှာ အလွန်ပျော်ပြီးအမောတွေလည်း‌ဘယ်ပျောက်သွားမှန်းမသိတော့ပါ။

ရွာတိုင်း လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲ ပန်းစီး၊ဆေးလိပ်၊ကချင်ခေါင်ရည် sahpi တို့ဖြင့်ကြိုဆိုကြသည်မှာအမောများပြေသွားသည်။ တစ်နေ့နေ့ချင်းပြည်သူများကြိုဆိုမယ့်နေ့ကိုတွေးရင်းပိတိဖြာမိသည်။ သို့သော်ဘယ်တော့မှအဲဒီစိတ်ကူးလေး လက်တွေ့ဖြစ်မလာနိုင်ခဲ့ပါ။

Mungsaiyang ရွာမှာအေးအေးဆေးဆေး တစ်ပတ်လောက်နားခွင့်ရသည်။ တစ်လပတ်လုံးစစ်တိုက်ခြင်းမှထိုက်ထိုက်တန်တန်နားခွင့်ပေး၍ အိပ်လိုက်၊ စားလိုက်၊ သောက်လိုက်ဖြင့်နားခွင့်ရခဲ့သည်။ အဲဒီရွာတွင် နားနေတုန်း၊ တစ်ည‌ နေချမ်းမှာ ကချင်လူငယ်များ ဓမ္မသီချင်းဆိုသံ လေးကြားရတော့ ရန်ကုန်ကျောင်းတက်တုန်းက RCBC (Rangoon Chin Baptist Church) မှာ choir ဆိုတဲ့အချိန်လေးတွေ သိပ်သတိရမိသည်။

နောက်ဆုံးတော့တာဝန်ကျရာ post ကိုယ်စီသို့ပြန်ကြရသည်။ ကျွန်တော်တို့post မှ ရာသီဥတုကောင်းသောအချိန်တွင် မြစ်ကြီးနားမြို့ စမ်းတဝါဝါလေးမြင်ရသည်ပင် ကျေနပ်မိသည်။မြို့ဘဝကိုသိပ်သတိရမိသည်မှာအမှန်ပင်ဖြစ်သည်။ ဘယ်ချိန်ထိဒီတောထဲနေရဦးမည်ဆိုတာမသိ‌တော့ပါ။....

ဒုက္ခသည်စခန်းမှကချင်စစ်ဠာနချုပ်သို့

Champhai မြို့, India နိုင်ငံ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ၃လလောက်နေပြီးမှ ဒီဇင်ဘာလ၃၀ရက် ညနေပိုင်းတွင် Aizawl မြို့တော်၊ Pu Lian No Thang (ကွယ်လွန်)၏ Zion street နေအိမ်တွင် ဆယ်ကျော်သက်အရွယ် လူငယ်အယောက်၂၀ကျော်လောက်နှင့်အတူ ချင်းတော်လှန်ရေးသမားအနေဖြင့်မြန်မာပြည်စစ်အစိုးရ တိုက်ခိုက်ဘို့သွေးသောက်သစ္စာဆိုခဲ့သည်။

New Year's Eve မနက်ပိုင်းတွင် Aizawl မှ Pu Lian No Thang ကားဖြင့်Champhai သို့ထွက်လာကြသည်။ သူ၏ ပေးဆပ်မှုတို့သည် ဆပ်၍ကုန်နိုင်မည်မထင်ပါ။ Champhai မှာတစ်ညအိပ်ပြီး၊ အေးချမ်းလှသော ၁၉၈၉နှစ်သစ်ကူးနေ့တွင် တိုင်းပြည်နှင့်လူမျိုးအတွက် အကောင်းဆုံးသော စိတ်ကူးယဉ်များနှင့်မျှော်လင့်ခြင်းပေါင်းမြောက်များစွာနှင့်အတူ ခြေလျင်ခရီးဖြင့် Tedim မြန်မာပြည်ဖက်သို့‌ စစ်တော်လှန်‌ရေးခရီးကြီးစတင်ခဲ့သည်။

Tedim ပန်းကမ္ဘာတည်းခိုရိပ်သာတွင်‌ခဏနား၊ ထမင်းစားကြရာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကာလဖြစ်နေတော့ တည်းခိုခန်းပိုင်ရှင်သည် ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့ကိုတော်တော်လေး ကြောက်လန့်ပုံပေါ်နေသည်။ India မှာကူလီလုပ်ပြီးပြန်လာကြကြောင်းလိမ်ပြောတော့လည်းမယုံနိုင်ပါ။ ဆံပင်ခပ်ရှည်ရှည်လေးတွေ၊ ရုပ်‌ခန့်ချောချော၊စူးရှ‌လှသောမျက်လုံးများ၊ အရည်ပျော်စေနိုင်စွမ်းရှိသော အကြည့်လေးတွေနှင့်ကော်လိပ်ကျောင်းသားလူငယ်လေးတွေဆိုတော့ယုံနိုင်စရာအကြောင်းတော့ ဝေးလေစွ။

ဆက်လက်ပြီးကားဖြင့်ကလေးမြို့သို့ဆက်သွားကြရာ ကျေးဇူတော်ကြောင့် ချောမောစွာ ညမှောင်မှရောက်ဖြစ်သည်။မနားဘဲဆက်လက်ပြီး chengkawllui ရွာဖက်သို့သွားပြီးတစ်ညနားကြသည်။နောက်နေ့မှာ မော်လိုက်သို့ခြေလျင်ဖြင့်ခရီးဆက်နင်ကြသည်။ ချေင်းဦးရွာ ဈေးတန်းကိုဖြတ်‌သန်းစဉ် ပြည်သူများရဲ့မျှော်လင့်ချက်နှင့်ပြည့်‌နေသော မျက်နှာ၊စူးရှလွန်းသည့် အကြည့်များသည်‌ ယနေ့ထိတိုင်မျက်စိထဲမြင်ယောင်နေဆဲဖြစ်သည်။ စျေးဆိုင်တန်းမှ အပျိုတချို့သည်လည်း နှမြောတသသော အကြည့်များဖြင့် ကျနော်တို့ကို ကြည့်နေကြသည်ဟုထင်မိသည်။

‌လမ်းမှာဘယ်လောက်ကြာသည်ဆိုတာမမှတ်မိတော့ပါ။ ခြင်ကောင်၊ ဖြုတ်နှင့်တောထဲရှိ အန္တရာယ်ကြီးငယ်ပေါင်း မြောက်များစွာကိုကျော်လွှားအနိုင်ယူပြီး ကျေးဇူးတော်ကြောင့် ဘေမသီရန်မခဘဲ မော်လိုက်ကိုမှောင်ရီပြုစအချိန်မှာရောက်ခဲ့သည်။

မော်လိုက်တွင် ချင်း nurse မလေးအိမ်၌ တစ်ညနားကြပြီးနောက်နေ့တွင် ချင်းPastor တစ်ဦးထံမှထောက်ခံစာ ‌ရယူကာစက်လှေဖြင့် ဟုန်းမလင်းသို့ခရီးဆက်ကြသည်။သူတို့ပေးဆပ်မှုသည် မြင့်မြတ်လှပေသည်။ မြစ်ကျောင်းတလျှောက်လုံးစစ်သားများရှောင်ရင်း စက်လှေပိုင်ရှင်၏အိမ်တွင်တစ်ညနားဖြစ်သည်။အိမ်ရှင်၏စေတနာကြောင့်အေးအေးဆေးဆေးနားရသည်။ စက်လှေပိုင်ရှည်၏အကြည့်သည် “သားတို့ စစ်ခွေးတွေကိုအနိုင်တိုက်ပေးကြပါကွာ” လို့ပြောမည့်သလားလို့ စိတ်ထဲထင်မိသည်။

နောက်နေ့ခရီးဆက်ကာ KIA နယ်မြေသို့ရောက်ကြသည်။

KIA ရဲဘော်များ၏ ပိရိလှသော လမ်းပြဦးဆောင်ခြင်းဖြင့်ခြေလျင်ခရီးဆက်နင်ကြပြန်သည်။ တောထဲမှာမြန်မာ့စစ်ကြောင်းများရှောင်ရှားရင်းနှင့်အခက်အခဲမျိုးစုံကိုကျော်ဖြတ်ပြီးမတ်လမှာ ရောက်ချင်လှပါဘိဆိုပြီး လချီစောင့်မျှော်ခဲ့သော နော်ရာပါခေါ် KIA စစ်သင်တန်းဠာနချုပ်သို့ရောက်ရှိလေသတည်း။

တဲမလုံလောက်သောကြောင့် ညအိပ်သည့်နေရာသည် နွားတင်းကုတ်ဖြစ်ပြီး နွားချီးအနံ့များ၊ ခြင်ကောင်၊ ဖြုတ်ကောင်များနှင့်နပန်း လုံးရင်းအိပ်ဖြစ်ခဲ့သည်။စစ်သင်တန်းစနေပြီဖြစ်သောကြောင့်၊ ၃လကြာခရီးမှနားခွင့်မရတော့ဘဲနောက်နေ့ မနက်၄နာရီခွဲမှစပြီးတအား‌စောင့်မျှော်တမ်းတခဲ့သော အခြေခံစစ်သင်တန်းကြီးစတက်ခဲ့သည်။.....

အချိန်တွေကြာညောင်းခဲ့ပေမဲ့၊ ‌သတိရနေဆဲ

အသက်မငယ်‌‌ေတာ့ပေမဲ့၊ နှလုံးသားနုနယ်ဆဲ

မဖြစ်နိုင်တော့မှန်း သိပေမဲ့၊ မျက်စိထဲ မြင်ယောင်နေဆဲ

ဟန့်တားလို့ မရနိုင်တဲ့၊ အချိန်တွေ တရွေ့ရွေ့ ကုန်လွန်ခဲ့

ဒို့ဘာများ တတ်နိုင်အုံးမှာလေ?

အိမ်ပြန်ရောက်တဲ့နေ့

၂၅နှစ်ကြာမှ၊ မွေးရပ်မြေ၊ ဖလမ်းမြို့ပြန်ရောက်တဲ့နေ့

မထိန်းချုပ်နိုင်ဘဲ၊ မျက်ရည်ကျခဲ့

မှတ်မှတ်ရရ Oct. ၅၊၁၉၈၈ ဖလမ်း စွန့်ခွာတဲ့နေ့

တနေ့နေ့ စစ်အာဏရှင်အ‌ပေါ် ၊ အောင်ပွဲခံပြီး

မိသားစု စုံစုံလင်လင်၊ ပြန်ဆုံမဲ့ရက်

မျှောလင့်ကြီးစွာ၊ စိတ်ကူးရင်ခဲ့လည်း၊ ဖြစ်မလာနိုင်ခဲ့...

တချိန်တုန်းက၊ ရယ်သံလေးတွေနှင့်ဆူညံခဲ့တဲ့

ဖေဖေ့အိမ်ကြီး၊ ခုတော့တိတ်ဆိတ်စွာ သ‌‌ေရာ်နေသလို..

ဖေဖေနှင့်မေမေရယ်၊ ဘယ်များရောက်နေကြလေ?

သားထွေးလေး ပြန်လာပြီလေ၊ ဒါပေမဲ့ သားနောက်ကျသွားပြီ...

ငိုရုံကလွဲလို့၊ သားဘာများ လုပ်နိုင်အုံးမှာလဲ?

အမှောင်ထုထဲ၊ တိတ်တိတ်လေးနှင့်ယောကျာ်းတန်မဲ့

အားရပါးရ၊ ရှိုက်ငိုမိခဲ့

ဘယ်သူမှလည်း မသိရှာကြ.....

(၂၀၁၃၊ ပထမဆုံး အိမ်ပြန်တုန်း၊ ခံစားချက်လေး၊ ချင်းလိုရေးတဲ့ဟာ မြန်မာလို အတတ်နိုင်ဆုံး ဘာသာပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။)

အလွန်မှောင်မဲနေသောည၊မှောင်လွန်းလို့မျက်စိမှိတ်မှပိုလင်းသည်ထင်ရ‌ေလာက်‌ေအာင်‌ေမှာင်‌ေနသည်။ အရေးထဲ ကချင်ပြည်ရဲ့မိုးရာသီ မိုးကလည်းမညှာမတာ သည်းထန်စွာရွာချလိုက်တာ မတိတ်နိုင်‌။တစ်ဖက်တောင်ကုန်းမှ မြန်မာစစ်သားများရဲ့လက်နက်ကြီး ပစ်ခတ်သံတွေလည်းမငြိမ်းနိုင်ဘဲ တောင်ကုန်းတွေတောင် တုန်ခါသွားသည်။

အဲဒီချိန်မှာ ကျွန်တော်သည် သစ်ပင်ကြီးတစ်ပင်အောက်မှာ တရုတ်လုပ်သေနတ် M21နှင့် plastic မိုးကာလေးခြုံပြီး ကင်းစောင့်ရင်း၊တကိုယ်လုံးမိုးရေစိုနေသည်။အဲဒီတုန်းက အသက်၁၈နှစ်သာရှိသေးသည်။နေရာကတော့ကချင်ပြည် KIA ဗဟိုအနီးတိုက်ပွဲဝင်နေသောအချိန်ဖြစ်သည်။

အဲဒီချိန်မှာ အတွေးများကအတိတ်တနေရာဆီသုိ့ရောက်သွားသည်။ တအားချမ်းတော့ ပထမဆုံး မျက်စိထဲပြန်မြင်‌‌ေယာင်မိတာကတော့ အဖေ့အိမ်ကြီးက ကျွန်တော့အိပ်ခန်းလေးနှင့်အမေကိုယ်တိုင်ရက်ပေးတဲ့၊နွေးထွေးလှတဲ့ စောင်လေး.....

(Away from home-in search of freedom) ဆိုတဲ့၊ကျွန်‌ေတာ်ရေးထားတဲ့စာအုပ်မှဆီလျှော်သလိုဘာသာပြန်ထားသည်။မြန်မာ‌လုိရေးနိုင်ဖို့ကြိုးစားရင်း.....

မွေးရပ်မြေ စွန့်ခွာတဲ့နေ့

October၅၊၁၉၈၈ ဖလမ်းမြို့ ရာသီဥတုတော်တော်လေး သာယာတဲ့နေ့လေးပါ။ခါတိုင်းလိုတိမ်တွေ‌လည်းမထူထပ်ဘူး။Vankau တောင်ကနေ မြို့ဖက်ကို လှမ်းကြည့်လိုက်တော့ ပန်းချီကားချပ်ပမာ ရူမညီးနိုင်လောက်အောင် လှပနေပါသည်။ မြို့ရဲ့ဂုဏ်ဆောင် Baptist ဘုရားကျောင်းလည်းအဝေးကနေပိုလှသလိုထင်ရ၏။

ဖလမ်းပြည်သူ့ဆေးရုံးကြီးရဲ့ Jeep ကားအဖြူ‌ေရာင်‌ေလးလည်း Dr. Akui ကြိုဖို့မြို့ထဲဖက် ဖုံတထောင်းထောင်းနှင့်သွားနေပြီး နောက်ကနေ ကလေး၃၊၄ယောက်ကပြေးလိုက်နေကြပုံကိုမြင်နေရသည်။ကျွန်‌တော့်မွေးရပ်မြေဖလမ်းမှာဆက်နေခြင်သေးပေမဲ့ စစ်အာဏရှင်စနစ်ကြောင့် သိပ်ချစ်လှတဲ့ဒီမြေ‌၊မျုိးချစ်သူရဲကောင်း၊ပညာတတ်၊အနုပညာရုင်နှင့်နာမည်ကျော်များစွာမွေးထုတ်ပေးခဲ့တဲ့ ဆလိုင်းနှင့်မိုင်တို့ရဲ့ဖလမ်းမြို့လေးကိုမျက်ရည်တွေဝဲပြီး၊လေးလန်နေသောခြေတောက်နှင့်နှုတ်ဆက်ထွက်ခွာလိုက်သည့်နေ့‌ေလးဘယ်တော့မှမေ့နိုင်မယ်မထင်ပါ။

ရန်ကုန်မှဖလမ်းသို့.....

၈၈‌‌မတ်လအရေးအခင်း‌‌ေကြာင့်တပြည်လုံး‌ေကျာင်းပိတ်လိုက်ရသည်။ကျွန်တော်လည်းရန်ကုန်ကနေဖလမ်းပြန်ဖို့ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။

လေယာဉ်ဖြင့်ကလေးမြို့ထိသွားပြီး၊ကလေးကနေဖလမ်းသို့ကုန်တင်ကားကြီးဖြင့်၈နာရီလောက်ထပ်သွားရသည်။ အဲဒီချိန်တုန်းက ယခုခေတ်လို bus ကားများမရှိသေးသည်သာမက လမ်းများလည်း‌ေမြနီလမ်းနှင့်တချို့‌ေနရာမှာ‌အလွန်ကြမ်းတမ်းတဲ့‌ေကျာက်ရိုင်းနှင့်ခင်းထား‌ေသာလမ်းများဖြတ်ရသည်။ချင်း‌ေတာင်ပြန်ဘို့ဆိုတာသိပ်မလွယ်ခဲ့ဘူး၊ခရီးတော်တော်လေးပင်ပန်းသည်။စွန့်စားရသည်။

Lumbang ရွာလေးရောက်တဲ့အချိန်မှာတော့ ‌ေမှာင်ခါစပြုနေပြီ။Lumbang ကနေဖလမ်းကိုမီးမြိန်မြိန်လေး‌ေတွနှင့်လှမ်းမြင်ရတော့ ကွျန်တော့်အတွက်တော့၊ ကမ္ဘာ‌‌ေပါ်မှာအလှဆုံးမြို့လေးလိုပါဘဲ၊အ‌ေဝးက‌ေနလှမ်းမြင်ရရုံနှင့်ပီတိဖြာနေမိတယ်။‌ေကျးဇူးတော်‌ေကြာင့်‌ေချာ်‌ေချာ်မွန်မွန်ဖြင့်ည ၈နာရီလောက်မှာအိမ်ရောက်ခဲ့တယ်။

နောက်နေ့မနက်ပိုင်းမှာဖလမ်းဈေး bazaar ဖက်သို့လဘက်ရည်သောက်ဘို့ထွက်ခဲ့ရာ၊ မိတ်‌ေဆွတချို့နှင့်ဆုံကြသည်။ဖလမ်းဈေးတန်းကြီးကိုကျက်သရေနှင့်ပြည်စုံစေတဲ့ Falam Baptist Association Headquarters တိုက်တန်းကြီးသည်လည်းငါ့ကိုဝမ်းပန်းတသာကြိုဆိုနေဟန်ရှိသည်ဟုထင်ရသည်။

မိုးရာသီဖြစ်သောဌားလည်း၊မိုးတိတ်‌ေနခိုက်ဖြစ်သည်။လမ်း‌တော့ခပ်စိုစိုလေးဖြစ်နေပြီး၊အရာရာတိုင်းဟာပိုပြီးလန်းဆန်းသည်လို့ထင်ရသည်။ခါတိုင်း‌ေန့များထက်သာယာ‌ေနသည်လို့လည်းထင်ရသည်။ဈေးသည်‌တချို့ကချင်းလို "arti in lei aw","antam tawm khat ngamu" ဆိုပြီးအော်သံလေးတေွ‌နှင့်ဖလမ်းရဲ့မနက်ခင်းဈေးပတ်ဝန်းကျင်သည်တော်တော်ဆူညံပြီးသာယာနေပါသည်။ငါလည်းသိပ်ပျော်နေမိသည်။

ဈေးသည်တချို့၏ကြက်များလည်းတစ်ကောင်နှင့်တစ်ကောင်ရန်ဖြစ်လိုက်၊တွန်လိုက်နှင့်စီကားလှပေသည်။အဲဒီခေတ်တုန်းကဖလမ်းမြို့‌ေပျာ်စရာကောင်းပုံလေး‌ေတွ၊ယနေ့ထိမေ့လို့မရနိုင်ပါ။‌‌ေမ့လည်းမ‌ေမ့ရက်ပါ။နောက်နောင်များမှာလည်းမေ့နိုင်မယ်မထင်တော့ပါ။

အင်းစိန်ထောင်သို့အလည်တစ်ခေါက်....

မတ်လ၁၆ရက်၁၉၈၈၊မွန်းလွဲပိုင်းအချိန်‌‌ေလာက်မှာ၊ရန်ကုန်တဣသိုလ်ဝင်းထဲ နေဝင်းအစိုးရကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြနေသည့်‌ေကျာင်းသားများ ဖြိုခွဲဖို့စစ်သားများ၊သံတံခါးဂိတ်ကြီးကိုဖျက်စီးပြီးဝင်လာကြသည်။ ကျွန်တော်သည် first year RC-2မှာတက်နေတုန်းဖြစ်သည်။

မျက်ရည်ယိုဗုံး‌များပစ်ကြတော့၊campus ထဲအခိုးအငေွ့များနှင့် ပြည့်နှက်နေပြီး ကေျာင်းသားများ ပြာယာခပ်ကာလူစုကွဲကြသည်။သေနတ်များဖြင့်လည်းလိုက်ပစ်ကြတော့ လွတ်ရာကို‌ေပြးရသည်။လုံထိန်းရဲတေွကလည်းတုတ်နှင့်လိုက်ရိုက်ကြပြန်‌ေရာ။

နောက်ဆုံးတော့၊ထွက်ပေါက်မရှိဘဲ၊ကျွန်တော်လည်း အဖမ်းခံလိုက်ရသည်။ဖမ်းမိပြီးမကြာခင် ထောင်ကားထဲကိုတင်းကြပ်စွာတိရိစာန်များပမာဆွဲသွင်းကြပြီး၊ရန်ကုန်‌ေနွရာသီနေပူကြဲကြဲ‌ေအာက်မှာတစ်နာရီလောက်ကြပ်တီးစွာထောင်ကားထဲအသားကင်သလို သိုလေှာင်ခြင်းခံခဲ့ရတာ‌ေမ့လို့မရ။ပူလွန်းလို့ ကေျာင်းသားတချုိ့ခေါင်းမိုးပြီးသတိလစ်သူကလစ်၊ငိုတဲ့သူကလည်းငို၊သိပ်အနံ့မ‌ေကာင်းလှ‌တဲ့ချိုင်းနံ့နှင့်အီး‌နံ့များနှင့်လည်းနပန်းလုံးရသေး။

အားလုံးရင်ခုန်‌ေကြာက်လှန့်စွာနှင့်၊ဘယ်နေရာများပို့မှာပါလိမ့်ဆိုပြီး ‌‌စိုးရိမ်တကြီးနှင့်ထောင်ကားထဲမှ စောင့်နေရုံကလွဲပြီး လုပ်နိုင်တာ ဘာမှမရှိခဲ့။နောက်ဆုံးတော့ အင်းစိန်ထောင်ထဲရောက်သွားသည်။လွယ်အိတ်ကအစ ပါလာတဲ့ပစီည်းအားလုံး ထောင်စောင့်ရဲများက သိမ်းလိုက်သည်။အကျဉ်းထောင်ထဲ အိပ်ဖို့‌ေနရာဆိုလို့ ညစ်ပတ်စုတ်ပျက်နေတဲ့ဖျာ ကြမ်းသာရှိသည်။

ဒို့တိယည၊တစ်ယောက်ခြင်း ပူအိုက်လှတဲ့ အခန်းကျင်းလေးထဲမှာ၊ စစ်တပ် မှ အရာရှိ (MI)၃ယောက်က လူတစ်ဦးစီ စစ်လိုက်ကြတာ ရက်ရက်စက်စက်ပါဘဲ။ စစ်‌ေဆးပြီးမှ အချုပ်ခန်းထဲပြန်လာသူတိုင်း ဒဏ်ရာကိုယ်စီရယ်၊သေွးစွန်း‌ေသွးစများနှင့်ပြန်လာကြသည်။

မနက်ပိုင်း၂နာရီ‌ေလာက်မှာ MI တစ်ယောက် ထောင်တံခါးဝမှာလာပြီး 'နောက်တစ်ယောက်ထွက်လာခဲ့' ဆိုပြီးအသံကျယ်လောင်စွာအော်သံကြားတော့ ကျွန်တော် မရဲတရဲနှင့်ထောင်တံခါး‌ေပါက်မှခေါင်းအုံ့ပြီးထွက်လာသည်။ရင်ခုန်နှုန်းကတော့ မြန်သလား မမေးနဲ့တော့။ ကားသာဆိုရင် ၁နာရီမိုင်၁၅၀နှုန်းလောက်တော့ဖြစ်မယ်ထင်သည်။....