Friday, March 22, 2013

Mi Pahnih/ Ziaza Phunhnih

( Mirang ih "Two Men (OR) Two Natures" ka nganmi a letsal mi a si)
Mi pakhat cu, amah le amah a duhaw zet
Mi pakhat cu, amah hrang lawng a ruat
Mi pakhat cu, sinak a duh zet
Mi pakhat cu, midang pawl amai duhdan ih umtir nuam a ti zet….

Mipakhat cu, ziangkim ka thei a ti aw
Mi pakhat cu, hotu a si le lawng mi bawm a tum
Mi pakhat cu, a zirhnak vekin a takah, a tuah dahlo


Mi pakhat cu, amah ih duhnak lawng lamzin umsun ah a ruat
Mi pakhat cu, hotu si a duhnan, mi thusim a ngai paih dahlo
Mi pakhat cu, paisa hi ziangkim thil tih theinak ah a ruat
Mi pakhat cu, mi in an duh le lawng a duh ve hai

Mi pakhat cu, mi ih ngaithiam mi si a duhnan, mi a ngaithiam hmaisa dahlo
Mi pakhat cu, ruahnak le suangtuah nak lawng hlawhtlin nak ah a ruat
Mi pakhat cu, mi hnakin thupi deuh ah a ruataw

Mi pakhat cu, thungai hnakin thuphan a sim tam sawnih, pawisat nak a neilo
Mi pakhat cu, midang tthatlo nak relta loin, a ei le a ih a thaw theilo
Mi pakhat cu, mi in an lungawi ding le lawng bawm a duh
Mi pakhat cu, a sim mi vekin a tuah lo
Mi pakhat cu, a tuahsuakmi hnakin a ttongkam a tam sawn…

Mi pakhat cu, midang pawl a duhdawt
Mi pakhat cu, midang hrang a ruat sak
Mi pakhat cu, a tangdawr zet
Mi pakhat cu, mibawm nuam a ti zet..

Mi pakhat cu, zianghman theihmi ka neilo a ti aw
Mi pakhat cu, dungthluntu ttha a si
Mi pakhat cu, a zirhnak vekin a takah a tuah
Mi pakhat cu, a duhzawng lawng, lamzin umsun a si tin a ruatlo

Mi pakhat cu, mi thusim mi a ngaiih, a ttong tam lo
Mi pakhat cu, paisa duhtuk cu sualnak ih hrampi a si tin a ruat
Mi pakhat cu, mi in an duhlo khalah, amah in mi a va duhdawt tum hmaisa
Mi pakhat cu, ngaithiam nak lungthin a nei

Mi pakhat cu, ruahnak le suangtuah nak pawl cu, a takih hman a si lo le thli vek a si tin a ruat
Mi pakhat cu, amah hnakin midang pawl an thupi sawn tin a ruat
Mi pakhat cu, thuphan hnakin thungai/thutak a sim tam sawn
Mi pakhat cu, mi relsiat nak le tthatlo nak relmi pawl a ngai paihlo

Mi pakhat cu, zinghman beisei nak umlo in midang bawm a duh
Mi pakhat cu, a tuah theilo dingmi a sile a ttongcia lo
Mi pakhat cu, a ttong mal nan, a tuahsuakmi a tam sawn







Thursday, March 21, 2013

Theihṭha Nunau Harhdam Nak

                                    
Nupa pawl aw nak (sex) thuhla mal deuh na thei le na hrangah ṭih a nung sinsin tinak a si.
Theihsual ṭheumi #1 : Ding hmun in nupa sinak hmang a si le nau pawi a theih lo.
Thutak : Mipa ci/bua (sperm) pawl cu Olympic ih tileuh cakbik pawl vek an si ih, tumtahmi pakhat lawng “single-mission mentality” an nei. Cucu nunau ci hawl suakih naupai tir ding a si.
Minung tampi in, mipa bua cu a so zawngin an feh theilo ti ih, ruah nak cu a diklo bakah, bua pawl cu ziangvek zawng khalin, cak ngaingai in an feh/leuh thei tin, University of Pittsburgh School of Medicine ih gynecology assistant professor ṭuan mi, Aletha Akers, M.D., MPH in a sim.
Theihsual ṭheumi #2 : Buasuak hlanah, mipa ta phawi lohli le naupai a theihlo.
Thutak : Mipa in nu zahmawh sungah a ṭhehlo ruangah/a bua a suak tirlo ruangah, naupai thei a si lo tih cu a sual..
Mipa cu nupa sinak hman laiah, an ṭheh ciah lo le khal, “pre-ejaculate” timi bua tifim tete a um cia. Curuangah ṭheh hlanah, phawi a si hmanah, khami bua tifim in nau a pai tir thei thotho tin Dr. Akers in a sim bet.
Theihsual ṭheumi #3: “Douching” timi nunau zahmawh thiannak ih thian le a thianghlim bik.
Thutak : Nunau 20%-40% hrawng in an hmang ih a hrek hrawng in zarh tin an hmang.
Nunau le nauneih nak lam thiam pawl “gynecologists’ ih an sim mi cu, nunau zahmawh fai bik ih um dingah, zianghman hman a ṭul lo an ti.
Mi tampi nih, nunau zahmawh thianfai hi kan taksa dang kan thianfai thawn a bangaw tin an ruatmi cu a sual. Nunau zahmawh cu amah ten a thianaw fai bik tin Dr. Akers in a sim. “Nunau zahmawh cu amah ten, a thianaw nak dingah, tii “fluids” a suak ṭheu ih a ṭulmi “bacteria” khal a ṭul dan in a um tir” a ti.
Mahten tuahmi thianfai nak lole dawr ih zuarmi “douches” (vinegar, baking soda lole iodine) pawl an tel tikah, zahmawh ih a um mi “bacteria” pawl a ti khawlo thei bakah, damlo nak le hma tivek a suak tir thei.
“Douching” timi dawr ih zuarmi cu a so zawngin nunau zahmawh ah kapih thianfai a si tikah, nau inn sunglam tiang “bacteria” a va thleng so thei ih, cumi in, nau nei theilo nak le nunau lam nat nak dangdang a suak tir thei.
Theihsual ṭheumi #4: Nu le pa pawl aw nak ih kai/suan aw theimi “herpes” cu hmasia neimi thawn um tlang le lawng ngah a theih.
Thutak : Vun kiangkap ih hmasia nei tikah, natnak cu a kai ol bik. Sinan, hmasia neilo caan khalah, “herpes virus” cu kai/sawn aw thei thotho a si tin Medical University of South Carolina, Charleston ih assistant professor (Obstetrics & Gynecology) Ashlyn Savage, M.D. in a sim.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) simdan vek a si le, 11% mipa le 23% nunau pawl in zahmawh ‘herpes’ an nei ih, 56% mipa le 60% nunau pawl in kaa ih kai theimi “herpes” an nei ti a si. Hivek natnak ṭhalo kai theilo dingin, condom hman a ṭha. Asinan, condom in za ah za natnak a kham thei cuanglo.
“Herpes” timi cu vun ih ummi natnak/hma (skin infection) a si ih, HIV le gonorrhea vekin taksa sungih tii (bodily fluids) ih kai/suan aw theimi a si lo ti in, Dr. Savage cun a sim bet. Curuangah, nunau khal siseh, mipa khal siseh, hivek condom ih tuam thei cin lenglam ah “herpes” an nei ah cun, condom hmang cing khal in, nat nak a kai thei a si.

Monday, March 18, 2013

Zahmawh (sex) Thuhla Fa le in an Sut Tikah?





Veitampi fa le nauhak pawl in, “naute khuitawk in a rak suak?” tin thusut an hmang ttheu. Cuvek thotho in, tleirawl pawl in “nu le pa sinak hi ziangtin kan hmang dan/ve ding?” tivek thusut nak a um ttheu. Nauhak te ihsin, tleirawl pawl in hivek (sex) thu nu le pa an sut tikah…….
1) Sim hmaisatu si ringring aw: Rualpi hnen le lenglam ihsin, a si lo zawngin, thuhla an theih hlanah, minung kan taksa um dan rak sim cia tum aw. Fala/tlangval an neih hlan ihsin, an taksa ih thlengaw dingmi le ra cang dingmipawl simcia in, Pathian duh zawngih kilkhawi aw thiam dingin, zirh aw.

2) Tampi sim aw: An lo sutmi hngakin 20% tam sawn in sim thiam tum aw. Ttongfang hmang thiam in, tawi theibik in an thusut mi sang tum aw la, an lo sut sal dan ih zirin, sim bet thiam tum aw.
3) Felfai ten sim aw: Zahmawh (body part) cu a sinak vekin, ttonglem hmanglo in, a sinak vek cekci in sim sawn aw. An kum ih zirin, an theithiam thei dingin, fiangzet in sim tum aw.

4) Sim aw la, ngai ve aw: Mah lawng in sim ringring loin, anmah lam ih an lo sim mi khal tthaten ngai sak ve aw. Na theihlo mi kha thei vekin simlo in, “na thusutmi a ttha tuk, information tam deuh ka hawl ta dingih, kan sim aw sal ding” tivek in sim thiam zuam aw.

5) Thindai ten sim aw: An lo sut tikah, lau in mangbang hlah. Na zumbang lo mi tiang an lo sut tikah, thingheng lo in, nem ten sim thiam tum aw. A ttul a si le, cawlta awla, thlacam nak khal neita in sim ttha tum aw.
6) Ttantlang thiam ding: Nu (nupi) hnenah hivek lam sim/sut hi, fa le hrangah a awl men ding. Sinan, hmuh suakmi pakhat cu, pa (pasal) le pawl hivek thuhla sim tam pawl ih fa le cu nu le pa (sex) sinak lam ah an thianghlim duh cuang ti a si. A cang thei a si ah cun, nupa rori in ttan lak ih zirh/sim ding a si.

7) Pathian thu thawn zirh aw: Biaknak le nuncang ziaza kilkhawi aw nak hi a peihtlaih aw mi an si. Nu le pa ih Pathian thu thawn tthaten zirhmi pawl cu, nu le pa sinak (sex)ah, an fel cuang tin hmuhsuak a si. Cubak ah, Hmuhsuak mi pakhat lala cu tleirawl 45% in nu le pa sinak supaw nak nun an neih nak hi, Pathian thu an theih ruangah a si an ti.
8) Biak/sim hai aw, danglam nak a nei: Nu le pa (parent) thawn nel aw zet le naih zetih um mi fa le pawl cu nu le pa (sex) sinak lam ah, thianghlim nak an nei duh cuang. Na fa le nel zet le duhdawh zetin biak/sim ringring tum aw. Nu le pa sinak (Sex) cu a thianghlimmi Pathian laksawng , nu le pa si (neihaw hnu) hnu lawngih hmang dingmi a si ti Bible thawn sim fiang thei tum aw.