Wednesday, April 10, 2019

Zumtu Kan Thih Hnuah, Kan Taksa Ruangpum A Thupi Lai Maw?


Mei-Ur Ih Mithi Phumnak (Cremation)

Mithi ruangpum mei ih ur kaangnak hi Hinduism sakhua biaknakih kum reipi rak hman zomi a si. Cucu Antyesti tin an ko. Cumi ih a san cu “Netabik Raithawinak” (the last sacrifice) tinak a si. Cutin mithi thlah awknak cu biaknak lamih daan vekin, a tlangpi in thih hnu nazi 24 sung ah mithi ruak cu urkaang a si ṭheu.

Hindu sakhua cun reincarnation timi, suahsalnak/piangnawnsalnak an zumih, meisa ihsin thianhlimnak a suaktir ti an zum ruangah meisa thawn mithi ruang an urkaang nak a si. Biaknak dangdang pawl Judaism, Christianity le Islam pawl khal in mithi phum dan an dangten an nei ve. Islam pomhnget zet pawl cun, mei ih mithi-ruang urkaang awk cu a thianghlimlomi a si tin an pom. An pom dan cu, “Pathian in taksa ruangpum mawizet in peih, a hnen kan kirsal tik khalah, a ṭhabik dinhmun in kan ruangpumpi Pathian hnen thlengsal ding kan si” an ti.

Judaism biaknak khalin, mithi cu urkaang siloin, phum tengteng ding tin an pom. Curuangah Bible sung khalah felfai ten an phum awknak hmun tampi ah hmuh theih in a um. America ramih mithi phumnak lam pawlpi a simi National Funeral Directors Association cun USA ah 50% tluk cu mei-ur nak thawn phum awk an siih, 2035 ahcun 80% tluk a si ding an ti. Canada khal cumi kum hrawng ahcun 90% tluk me-ur nakin phum aw ding an si ding ti a si.

Hitin mei-ur nakih mithi phum awk ding an tam sinsinnak cu sumpai liamkuang a mal ruangah a si. Zumtu tampi cun, “kan thih hnuah kan taksa ruangpi cu ziangvek in, in phum khal le poilo” titu tampi an um. Bible in mithi phum dan in zirhmi ziangvek a si ti zohtlang uh si!

Zumtu Hrangah Mei-Ur Ih Phum Awk Ding A Si Maw?

Bible ih kan hmuhmi cu zumtu pawl an thih tikah, mithi ruangpi cu ṭihzah upatnak le uluk zetin, mithi ruak retnak ding lungpi sung, thlan ṭha zetzet ah thawhsal ni hngakin an phum/ an ret. Mithi ṭha ten an phum awk hi ziangmibik a kawhhmuh duh ti kan theifiang a ṭul.

Bible sungah kan takruangpi thupit zia tampi hmuh ding a um. Pathian Amah rori ih saduhthah ih a design (Seem 2:7) mi a si. Curuangah David cun, Saam 139: 13-14 ah “Ka sungril tiang a tuah ṭhehtu cu nangmah na si; Ka nu ih pum sungih i seemtertu khal nangmah na si. Ṭih-um zet le lamdang zet ih in tuah ruangah, Ka lo thangṭhat. Na tuahmi hmuahhmuah hi mangbang
le khuaruahhar an si. Cucu ka thinlung zate in ka thei” a ti. Saam 8 nak khalah minung hi manbangza ih Pathian ih tuahmi kan sinak hmuh ding a um.

Kan takpum ruangpi kilkhawi ding thupi zia cu, I Kor 6:18-20 ah “Nu le pa sualnak kha hrial uh. Sualnak dangdang cun milai taksa hi a siatsuah tuk lo; sikhalsehla nu le pa sualnak a tuahtu cun amah ih taksa par hrimhrim ah sualnak a tuah a si. Nan ruangpum cu Thlarau Thianghlim biakinn a si ti nan thei lo maw? Cuih Thlarau cu nan sungah a um ih Pathian ih pekmi a si. Nannih cu nanmah ih ta nan si lo, Pathian ta nan si. Man pek ih leimi nan si. Curuangah nan taksa cu Pathian sunlawinak ah hmang uh” tin a um.
Kan taksa ruangpi cu kan mai ta siloin thlarau thianghlim umnak innpi a si. Sinan kan thih veten cun, kan taksa le thlarau cu a ṭhen aw vuarvi (Seem 35:18, Tirh 7:59, Jeim 2:26). Sinan kan taksa ruangpi cu kan thih hnu khalah thuanthu a nei lai.

Pathian In Mithi Ruang A Thupi Tir

Thawhsalnak ruangpum thawn pehparin, I Kor 15:20 ah “Sikhalsehla thudik cu hiti in a si: Khrih cu thihnak ihsin thawhtersal a si zo ih a thi ciami pawl thawhter an si ve ding ti theihnak ah rah hmaisa bik aamahkhan a si” le, Fil 3:21 ah “Amah in a ṭawnṭai ih a thi theimi kan pumsa ruangpi hi a sunglawimi amah ih ruangpi bangtuk ah a thleng ding; cumi tuahsuaknak dingah ziang hmuahhmuah amah ih uknak hnuai ih ret theinak cahnak huham a neihmi kha a hmang ding a si” tin a um.

Pathian hmuihmel kengin tuahmi kan taksa ruangpi cu thih hnu khalah, Pathian ih tuahmi a si ruangah ṭihzah upatnak thawn tuamhlawm aw ding a si. Curuangah, kan Bawi Jesuh ih ruangpi khal ṭihzah upatnak le rimhmui phunkim thawn, thianhlim zetin tuamhlawm ih, phum/ret a si. A sunglawimi ruangpi timi glorified body cu midangpi vekin, kan thosal ding tinak siloin, kan dam laiih, kan hmuihmel kan keng thotho ding.

Mithi ruangpum hi Pathian in thupi tukih a ret ve ruangah Sarah, Abraham, Deborah, Isaac, Jacob, Joseph, Aaron, Moses le midang tampi kan Bawi Jesuh telin a ṭha theibikin tuamhlawm in an phumnak a si.

Upatnak Thawn Phum Awk Ding

Bible ah mei-ur nak in siloin mithi cu phum tengteng ding tiih nganmi cu a um lo. Thukam Hlun mithiam pawl Old Testament scholars pawlih hmuhsuakmi cu upatnak le felfai te ih phum awk hi thupi zet a siih, ṭhiṭha ih phum awk theilomi cu ningzakza le thil mawilo zet a si ti an hmusuak.  Pastor kum reipi ṭuan zoih, cabu tampi khal ngantu , Dr Mike Fabarez cun, meisa-ur nak thawn phum awk cu Bible in sual a ti, tinak sawn siloin, zumtu pakhat cun, nasa zetin ruat hmaisa in a phum ih phum awk hi, mei-ur ih phum awk hnakin kan tuah sawn dingmi a si tin a sim.

Ziangruangah tile zumtu hrangah cun, ziangvekin kan phum awk ding timi hi Bible ah tampi in hmuhciami an um. Kan ruangpi cu upat pek dingmi a si bakah thlarauthianghlim umnak innpi a si.

Pathian in vutcaam a cangzomi a thotir thei sal lo maw ti thusutnak a um men thei. Pathian cun, ziangvek dinhmun ih mithi ruang ummi khal a thotir thei sal ṭheh. Ti sung tlakih thimi pawl, accident ih taksa ruang siat ṭheh ih thimi pawl, misa ih ur-kaang ih thimi pawl khal Pathian cun taksa ruang famkim ten a tho thei tir ṭheh. Sinan mithi ṭhaten phum a si tikah a thimi nu/pa upat peknak le a sersimtu Pathian upat peknak khal a si.

Tahṭhimnak pakhat cu, fa le pawl an nauhak laiah, lehnak milem toys pawl a siat tikah, an pa in a tuahṭha sal thei ti theiin, an pa tlung ding an hngak ṭheu. An pa ra tlung tikah, an tuahsual pang, ti a theiih a tuahṭhat sak sal ṭheu. Sinan, tihrim in, lehnak milem pawl an kut le ke tivek siatsuah hrim sehla, an pa cun, a tuahṭha thei konan, accident siloin, an tuahhrimmi a si ruangah a tuahṭha saksal thei konan, an pa cu a lungawi hrimhrim lo ding. A fa le pawl in milem tete kha, ṭhaten kilkhawi ih hmang ding kha a duhsak bikmi a si.

Zumtu cun, mithi kan phum awk tikah, ṭihzah upatnak le Bible ih zumnak ih kan pi le pu pawl le abikin in ruundamtu kan Bawipa Jesuh Khrih an phum bangin phum awk ding kan si.

(Himi Cahram cu Pastor, Dr. Mike Fabarez ih nganmi “10 Mistakes People Make About Heaven, Hell And The Afterlife” cabu sungih “Chapter 10-It Doesn’t Matter What Happens to My Body After I Die” timi ta a tawi theibikih letmi a si).