Rampi pakhat din ding lole kaihhruai ding tikah a thupi zetmi pakhat cu miphun pakhat sinak lawngah hram bunin extreme zetin kaihhruai awknak tuahlo ding hi a si. A tawizawngin thuanthu ih kan hmu theimi lakah Germany ram khal leidoral vei hnih nak laiah, nasa zetin miphunpi sinak rori lawng aupi in le thupibik ah retin, miphun dang pawl ti duhdah le a bikin Jews pawl million 6 le miphun dang million 5 (Washington Post) rak thatin  rampi a din tum nan, a hlawhtlinglo lawng siloin, leitlun thuanthu ah tusun nitiang, thuanthu se ngaingai neimi ram ah a cang.

Kawlram khal kan zoh asile, Kawl miphun cawisang duhnak, Kawl sakhua biaknak pawl cawisang tumin le miphun dang pawlih biaknak, siinak, nunphung khaisang a tum lo zia cu zalennak kan ngah kum 1948 ihsin tusun nitiang a si ko. A hlawhtlinlo lawng siloin, himi in ram ṭhanso ding tluk a ṭhanso tir lo ih, Kawl miphun huatnakah a can tir sawn riangri.

Leitlun ih ram hmuahhmuah deuh thaw, an ram cio ah, miphun cawkrawi deuh hril an si. Sinan ramhruaitu ṭha le ram ṭhanso duhmi ram pawl cun, an ram cu miphun pakhat sinak ah hram bun loin ram pakhat sinak sawnah hram bunmi ram cu tusun ih ram ṭhansobik pawl hi an si. Cumi lakih zohṭhimtlak zetmi ram pakhat cu USA a si. Ṭhimnak tampi lakah pakhat cu Chin mi mipum mal te rori hrangah hman, Mirang ṭong thiamlo hrangah office tampi le tlawng tampi ah Chin ṭongin ca an tuahsak, ṭonglettu an um. Kawlram cu Kawl ṭong thiamlo cun, mi an hmuhsuam bakah, thil tuah a har.

Curuangah rampi pakhat din ding le kaihhruai awknak ahcun cumi ram sungih um mi miphun, hnam, biaknak zovek khal rami sinak 100 ah 100 an pomih, inntek thinlung nei dingah, miphun sinak ih hram bun sisawnloin rampi pakhat ih umkhawmmi sinak sawnah hram bun hi a fuhbik tin ramkhel lam thiam pawlih hmuh dan tlangpi cu a si.

A tlun ih nganmi cu rampi pakhat dinhmun kaihhruai awk danih ṭha sawn mi kaihhruai awk dan a si. Sinan rampi siloin, ram pakhat sungih a um vemi, ṭhimnak ah Kawl ram level ahcun, Chin, Kachin tvp..mah le mah kan kaihhruai awknak ahcun, a tlunlam ta vek cu 100 ah 100 a ṭhabikmi a silo thei.

Ziangruangah tile mipum mal (minority) kan si ruangah a si. Minority kan si tikah, mipum tam sawn pawl lole in uktu pawlih duhduh ih in ti theilo dingin kaihhruai awknak ahcun miphun sinak ah hrambun in kaihhruai awk hi a fuh sawn ding a zum um.

Sinan, cumi ruangah ṭhimnakah Chin ram sung sile Chin a silomi pawl kha kan va hmuahsuam ding tinak si sawn loin, kan miphun hlolonak ding sawnah cangthei tawkin kan kilhim aw ding tinak a si. Chin state ih um vemi miphun dang khal zalen zetin, banran ten um theinak an nei ve thotho ding. Sinan minority kan sinak kha theih hngilh loin (Minority ka tinak cu mipum mal ti duhnak a sibik), Chin mi kha number pakhat nakih kan ret awkthiam, kan duhdawt awk thiam ding a thupi zet. Cutin hmunkhatih miphun ah hram bunin kan kaihhruai awk thiam le mipum tam miphun khalih hmaizah upatnak cu kan co tengteng ding. Kawlram dinhmun ahcun a ṭul zetmi khal a si.

A tawinakin, rampi pakhat kaihhruai awk ding ahcun, miphun sinakah siloin a rammi sinak sawnah hram bun hi a fuh bik cingcing. Cutin siloih miphun pakhat lawng rori ah hram bunih ram kaihhruai aw pawl cu tusun tiang buai rero le ṭhanso lobikmi ram an si. Sinan rampi pakhat ih um vemi minority pawl mah le mah kilhimawk le kaihhruai awknak dingih ṭhabik cu miphun duhdawtnak ah hrambun hi a si hrih ko ti hi ka hmuh ban tawkte cu a si hrih!

သမိုင်းနှင့်ပြောင်းလဲချိန်

ကျနော် မှတ်မိသလောက်တော့ မြန်မာနိုင်ငံ သမိုင်းသင်ရိုးတွင် တခြားတိုင်းရင်းသား‌ခေါင်းဆောင်များ‌၊ ချင်းခေါင်းဆောင်များနှင့်ပတ်သက်ပြီး သူရဲကောင်း Pu Con Bik နှင့် ပင်လုံစာချုပ် ချုပ်ဆိုရာတွင်ပါဝင်သော လူကြီးများနာမည်သာတွေ့ရသည်။ ဒါတောင်မှ အသေးစိတ်တော့မဟုတ်။

မြန်မာပြည်ကို အသက်နှင့်လဲပြီး ကယ်တင်ခဲ့သော သူရဲကောင်းများ၊ ရန်ကုန်အစိုးရသာကျန်ပြီး မြန်မာပြည်ကြီးပြိုကွဲလို့နီးပါးဖြစ်တဲ့အချိန်တွင် Lt. Colonel Hrang Thio ဦးဆောင်သော 1st Chin Rifles တပ်ကနေအသက်စွန့်တိုက်ပွဲဝင်ပြီး မြန်မာပြည်ကြီးကိုကယ်တင်ခဲ့တာတွေ၊ အောင်ဆန်းသူရိယသူရဲကောင်းဆု ၂ခုတပြိုင်နက်ရရှိခဲ့တဲ့ သူရဲကောင်း Captain Taik Chun အကြောင်းတွေ ကျောင်းစာတွင် သင်ကြားခြင်းမရှိခဲ့ပါ။

အများကြီးရှိသေးသည်။ တိုင်းရင်းသားအားလုံးစီ၏ သူရဲကောင်းများအကြောင်း ကျောင်းစာသမိုင်းဘာသာတွင် ပြဌန်းသင့်သည်မှာကြာပြီ။ ဗမာတိုင်းရင်းသားများကသာ တိုင်းပြည်ကိုပိုချစ်သရော်ရော်၊သူတို့ကသာတိုင်းပြည်ကိုအုပ်ချုပ်နိုင်သောအစွမ်းအစရှိသလိုလို၊ တခြားတိုင်းရင်းသားများသည် qualify မဖြစ်သလိုလို၊ အဲဒီလို အယူအစတွေ ဖြတ်တောက်သင့်ပြီ။

ပြောင်းလဲချိန်တန်တာ ကြာလှပြီ။ ၂၀၂၀ မှာ ပထမဆုံး ပြောင်းလဲရမှာက စိတ်ဓာတ်ပါ။ စိတ်နေသဘောထားလေးတွေ ပြောင်းနိုင်ရင် ကျန်တာတွေဟာသိပ် မခက်တော့ပါ။ ပြောင်းလဲကြပါစု။

Nelson Mandela, South Africa ih President a si hnuah, veikhat cu a duhbiknak rawl dawr ah rawl ei dingin a bodyguard pawl thawn a feh.

Rawl an ei zik fangah, mipakhat amah ten, rawl ei vemi an hmu ih, Mandela cun, amah thawn rawl ei tlang dingin a bodyguard pa a va ko tir. Cupa cu rawl an ei ttheh tiang, a khur nasa tukih zianghman a ei man lo.

Mandela bodyguard pawl cun, midamlo a si ding, a khur nasa tukih zianghman a ei mumal lo an ti. Mandela ih a sim haimi cu, "lamlam, thawng ka tlak laiah, hipa hi thawnginn kiltu a siih, nasa zetin in hrem hnuah, tidai ka dil theuih, hipa in, ka lu parah zun (zin) a rak thawh ringring. Sinan tucu kei President ka siih, ka hrem ding a ttih si kha. Asinan, kei cuvek mizia ka neilo. Leh rul nakin tthatnak a suahpi dahlo, ngaithiam theinak in thil a ti thei sawn" tin a let hai.

(Mirang ih nganmi a tawi zawngin letmi)

ချင်းသစ္စာ

ရန်ကုန်အစိုးရလို့ဘဲအခေါ်ခံရသည့်အချိန်

မြန်မာပြည်ကို အသက်ပေးကာကွယ်ခဲ့တာ

ချင်းစစ်သားတွေပါ။

၁၉၈၈ အထိမြန်မာ (ဝါ) နေဝင်းအစိုးရ အခေါ် အရ "သူပုန်"မထတာလည်းချင်းတိုင်းရင်းသားတွေပါ။

သစ္စာရှိရှိ တိုင်းပြည်ကာကွယ်စောင့်ရှောက် ခဲ့တာချင်းတပ်တွေပါ။ မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဥ်ပါတီ‌ခေါ် တစ်ပါတီခေတ်တုန်းကလည်း သစ္စာအရှိဆုံးသည် ချင်းတိုင်းရင်းသားတွေပါ။

သို့သော် ၂၁ ရာစုအထိ မြန်မာပြည်တွင် မတိုးတက်ဆုံး ပြည်နယ်သည် တိုင်းပြည်အပေါ် သစ္စာအရှိဆုံး နှင့် သိပ်ချစ်လှသော ချင်းပြည်နယ် ဖြစ်နေသည်မှာ အံ့ဖွယ်တစ်ခုဖြစ်ပေသည်။

သဘာဝနိယာမ အတိုင်းသာဆိုရင် ချင်းပြည်နယ်နှင့် ချင်းလူမျိုးသည် အတိုးတက်ဆုံး ဖြစ်သင့်သည်မှာ အမှန်ဖြစ်သည်။ သို့သော် နှစ်၆၀ အတွင်း တိုးတက်မှု အနှောင့်နှေးဆုံးဖြစ်နေသည်မှာ မျက်မြင်ကိုယ်‌တွေ့ပါ။

ဒါကြောင့် သစ္စာမတည်သောလူမျိုး (ဝါ) ကျေးဇူးကန်းသောတိုင်းပြည်အပေါ် သစ္စာရှိခြင်းသည် အလာဟသပင် ဖြစ်သည်။

Mike Zuckerberg (FB rak tuahtu) cu ziang ruangah, nupi hmelsia, Tuluk mi na nei tin an sut?

 A simsalmi cu hmelsia le hmelṭha ziangtin kan tah timi ah tampi a ṭum awk a ti. Mirang fala hmel mawi tampi khalin in try nasa ko a ti. Sinan, an hmuh ban tawk cu, motor ṭhaṭha to ih, milian nupi vek fangih um lawng an thiam a ti. 

Sinan, ka nupi Priscilla Chan cu ka hrangah a mawibik. Abikin a thinlung put a mak tuk a ti. Tuluk thufim ah “lenglam mawinak cu reilo te sung lawng asiih, sunglam mawinak lawng kumkhua a daih” an timi kha thupi ah ka ruat a ti. 

Ka nupi cu nau a pai hnu tla cu, a hmai ah zianghman makeup thawn a cei aw nawnlo, hnipuan ṭha tivek khalah a buai dah lo. Kan nu hmel ka hmu hmaisabik ni ihsin, ka nupi dingih ka duh zawngmi a si. A hnihhmel te ah a thinlung thianhlimnak ka hmu thei a ti.

Cubakah Harvard University ihsi sibawi ṭhatakih ṭhehsuakmi khal a si. Ka nupi cu kan neihnunnak le ka nupi a sinak hmangin tluang a khawng dah lo a ti. Thluakṭha lawng siloin, mi nunnem le thinlungṭha neimi a si tin a sim.

Tlaitluang nun hi mawinak a si a ti!

(Hminsin: A thuhla nganmi sung ihsin a tawinakih letsal mi)

 

Lai vok, a tum lonan, a thaw cuang

Lai ar, a tum lonan,  a thaw cuang

Lai arti, a fa te zetnan, vaitamin full

Lairam thlinem a fimdai cuang

Lai vok, Lai ar, Lai arti an fa te nan,  Sa tumpipi hnakin an thaw sawn

Cuvekin Lai party (CNLD) khal a fa te nan, a hmual nain, nehnak co hram seh!

Lairam ah Laimi in lairel ve thlang seh!

Hmailam kum 5 hrang siloin, kum 100 hrang zoh uh si tiah…..

(Hminsin: Lai= Chin)

ချင်းဝက် အကောင်မကြီးပေမဲ့ စားလို့အရမ်းကောင်းသည်။

ချင်းကြက် အကောင်မကြီးပေမဲ့ စားလို့အရမ်းကောင်းသည်။

ချင်းကြက်ဉ အလုံးသေးငယ်လှသော်လည်း ဗီတာမင် ကောင်းမှကောင်း။

ချင်းတောင် လေညှင်းလေး အလွန်သန့်ရှင်းအေးမြ။

ချင်းဝက်၊ချင်းကြက်၊ချင်းကြက်ဉတွေ သေးငယ်သော်လည်း အကောင်ကြီးသော တခြားတိရိစ္ဆာန်များထက် အရသာရှိလှ။

ထိုနည်းတူ ချင်းပါတီ CNLD လည်း သေးငယ်လင့်ကစား ‌အရည်အသွေးနှင့် ပြည့်စုံပြီး အနိုင်ရပါစေ။

ချင်းပြည်မှာ ချင်းပါတီကသာ အုပ်ချုပ်ပါစေ။

အနာဂတ်၅နှစ်တာ အတွက်သာမကြည့်ဘဲ၊ လာမည့်အနာဂတ်နှစ်၁၀၀အတွက် ပြင်ဆင်ကြပါစို့။