Thursday, June 28, 2012

Duhdawtnak Ttawng Phun (5)

                        (Rei Daihmi Duhdawtnak Thuthup)



                                         (By:Piangte)

Himi catlangpi hi Pathian mihman Dr. Gary Chapman ih cabu hminthang, “The 5 Love Languages” cabu ta a tthami pawl le, a tawi zawngin ngan salmi leh Calettu ih belhmi mallai thawn kawm khawm ih ngan mi a si. Kan Chin nunphung thawn a kiahaw lomi a um pang peimaw tin ka ruat rero tikah, a kaihaw lo mi um lo in ka hmu. Ziangah tile himi cabu cu zumtu pawl ih thlun dingih ngan mi a si. Zumtu a si hmuahhmuah le nupa innsang nuam tungding duhtu hmuahhmuah hrangah hmual nei zetmi cabu a si.

1) Ttawngkam Thupit Nak:

Mark Twain nih cu, “Miih ttawngkam tthazet thawn tha pek nak pakhat te in, thlahnih sung cu ttha ten thazang ka ngah thei”, a ti. Ttawngkam mawi le thazang pekaw nak paruk cun, kumkhat sung in daih ding tinak tluk a si.

Nupa karlak duhdawtnak lang tir dingah, ttawngkam in a suak a ttul ttheu. Solomon siangpahrang khalin Baibal sungah tampi a ngan ve. Nupa tampi in, kan ttawngkam ih hmual a neihzia hi,kan hngilh ttheu. Tthimnak ah, “na va mawi cuangve, tusun cu”, “…”..in tuah sak ruangah ka lungawi”, “himi angki thawn cu, na mawi tuk” tvp… in nupa pakhat le pakhat ttawngkam thlum le mawi thawn tha pe aw ding kan si. Nupa karlak ah, vei tampi, ttawngkam naa leh thil tthalo tuahmi a um ttheu. Cangcia zomi leh kan tuahcia zomi cu, kan phiatsal thei nawnlo. Curuangah kan tuah theimi um sun cu, nehhnu ih cang nawnlo ding leh tuah nawnlo dingih um leh ngiahthiam dilaw lawng a si. Kan nupi/pasal kan ningna, thinnat tir tikah,kan tuah thei umsun cu, ngaihthiam dil le tuah nawnlo dingih um a si.



Tuah Theimi:

• Nupi/pasal ih, an thiamnak/an tthatnak kha hmanthiam sinsin dingin thazang pek aw nak leh an thlaksamnak kha thinhenglo in, khihhmuh aw in, rem tthat tum vivo ding.

• Zanih zik le zing thawh ih kan ttawngkam hmaisabik leh neitabik cu “ka lo duh”, “na mawi tuk” ti si thei ringring seh.

• Thilsual tuahmi parah, ngaithiam dil hmaisatu si ringring tum ding ih, ngaithiam theilomi neilo ding.



2) Hmunkhat Teih Caan Hman NaK:

Ramtthanso zomi pawl ih, nupa tthenaw tambiknak pakhat ih telve mi cu, nupa duh vekin tikcu an hmantlang theilo nak hi a tel. Chinmi tampi tla ramtthanso mi ram pawl ah nuntu khuasa in kan um hnuaihni zo tikah, himi hi napin kan ruat a ttul.



Tuah Theimi:

• Naunawi neimi nupa si le, thlakhat veikhat maw tal naute, sungkhat/rualpi hnenah retin, lenglamah nupa te lawng rawlei in, tikcu hman thiam ding.

• Thupi hlapi kan simaw duhmi a um le kan nupi/pasal a buai tuk lai caan: tthimnak ah, nauhak thawn an lek rero lai caan, rawl suangih buailai caan, phone in mi an biak lai caan, computer ih a buai rero lai caan, thinheng laicaan tvp ..caan ah thupi hlapi simaw/ruah aw lo ding.

• Kumkhat ah veikhat tal sungkau in picnic lole khawhla ah tlawngin (vacation) caan hman thiam ding.

• Thu kan simaw tikah, theifiang dingin tthaten ngaisak aw ding.

• Veng kiangkap ah kee lole bicycle thawn feh ttheu ding.

• Nitin thil tuah kelmi tuah ringring loin, a cancan le danglam deuhin pahnih lungkim in thil tuahdan/um dan thleng ding.

• Nupi/pasal zohduh, tuahduh/fehduh nak tivek theithiam aw in tuah sak aw ding.

• Leknak maw lole thil dang nupa ten nuam tih tlangmi tuah/lek nak ding caan pe ttheu ding.



Tikcu caan hmunkhat ih hmantlang ti tikah, pakhat in cabu siar pakhat in TV zoh tivek kha si ding a si lo. Acang thei tawkin, nupa ten thinlung ih um mi ruahaw in, thawzetin thuruahaw nak caan hrimhrim pek ding . Ttawngkamthlum, ttawngkamttha te thawn komaw nak caan pek ding tinak a si.



3) Laksawng Pek aw Nak:

Laksawng hi duhdawtnak lang tirnak thil pakhat a si. Kan duhdawtlo mi laksawng kan pek dahlo ding ka zum. Nupa si hnu khalah laksawng pekaw thiam hi a thupi ngaingai. Mi tamsawn cu fala tlangval silai lawngah laksawng pe aw dingah an ruat. Nupa si hnuah pekaw thiam ding a thupi sinsin. Laksawng tih tikah, mankhung pipi leh lei ttulmi tengteng si a ttullo. Mahten khal tuah a theih.



Tuah Theimi:

• Nupi/pasal an duh zawng theih tum in, an suahni lole nui sunlawihni/pai sunlawihni tivek ah laksawng pe aw ding.

• Cabu ttha leisak ih, nupa in, zaan tinten siar tlang.

• Thinkung fate lole pangpar kung leisak ih, nupi/pasal sunglawih nak ah an hmin pek in phun sak.

• Mizaten duhdan a bangaw cio lo nan, kan nupi/pasal kan duhdawhnak le kan sunlawihnak lang tirnak ah, laksawng pakhat khat tuahsak/leisak a sual lo.



4) Thil Tuahsak leh Hna Ttuantlan Thiam Nak:

Ka mangbang zetmi pakhat cu mirang ka rualpi nupa tamsawn cu hnipuan sawpaw tikah, mahta mahta kan sawp an ti. Nupa si hnu khalah, nata, ka ta tin tiaw laimi an tampi. Cumi pawl ih a hrinsuahmi tamsawn cu, duhdawtnak si sawn loin, huataw nak ah a thlen ttheu. Sim duhmi cu zumtu pawl hrangah inn sungsang ih hnattuan ttulmi le tuah ttulmi ah mipa hna,nunau hna tiih, thlengdang ciamco ding a si lo. Nunau ih, an tlinlo cin tivek le mipa ih tuahttulmi deuh cu theih thei an si. Nupa karlak ah buainak tete le tthenaw nak tiang suak tirtu ttheu cu thil fate in an si ttheu. Kheng khawlh lo ruangah, tii pek duhlo ruangah, nau rak zoh sun paihlo ruangah tvp.



Tuah Theimi:

• Nitin ten ka nupi/ka pasal ziang ka bawm thei/ttul timi ruahnak thawn bawmaw tum ringring ding.

• Rawlsuan, ihnak tuah, thil sawp, inn thianfai amah ih tuah/ttuan ding hrimhrim a si ti sianglo in, man dan ih zirin, bawmaw ding.

• Nupi/pasal khual an tlawngih an ra tlung tikah, fa le thawn hlunhlai zetin, hmuak thiam ding.

• Thlakhat veikhat maw lole a ttul dan ih zirin, nupi/pasal hrang liolio ah innsungsang ah, bawi pakhat vekin, a ttul mimi duhdawtnak thawn tuah sakaw thiam ding.



5) Taksa Tham/Daiaw Thiam Nak:

Nauhak lam doctor thiam pawl in, “naute cawitam mi leh, hnam tam deuhmi cu, cuvek ih tuah dahlo naute thawn, an tthanlen dan a danglam aw” an ti. Taksa daiaw le thamaw hi, a bikin nupa hrangah cu thupi zetmi pakhat a si. Kutkaiaw, hmanaw, pomaw leh nupa sinak hmang ti vek pawl hi, duhdawtnak langtirtu an si. Minung ih theih theinak ci/phun 5 (5 senses) kan neimi lakah taksa tham/daiaw nak hi danglam cuang a si. Kan taksa tham/daiaw nak in, huataw nak lole duhdawtaw nak a suak tir thei. Minung pawl tla kan suahkeh nak ram ih zirin, taksa tham/dai aw ih, cibai buk dan kan nei cio. Nupa kar lak hrimhrim ah cu thil ttul zetmi a si.



Tuah Theimi:

• Nupi/pasal ih duh zawngin an taksa tham/dai thiam ding

• Hrekkhat an taksa parih tham/dai nuam an ti lonak a um ti theih ding.

• An duh nak le nuam an ti nak tham/dai thiam ding.

• Nemten le nuam an ti zawngin tham thiam aw ding.

• Nupa taksa daiaw/thamaw duhmi veve si ah cun:

a) Leng suak tikah, kut kaiaw ding.

b) Pahnih te lawng rawlei tlang tikah, khuk le khuk daiaw in to ding.

c) Nupi/pasal hnari teah, “ka lo duh tuk” tin a theih ding fangin sim ding.

d) Tokham ih to laiah, dunglam ihsin, a liang nuamten hmet sak aw.

e) Hnattuan feh zikah, hnam/pawm aw.

f) Nupi/pasal hna ttuan ihsin tlun tikah, hnam/pom aw.



A tlunlam ih “Duhdawtnak Ttawng Phun 5” hi, mizate hrangah cu a si ttheh theilo men ding. Asinan himi 5 lakah, pakhat tal cu a si ttul. Himi 5 sungah pakhat tal na hmang suak ah cun, na inn sungsang, nupa karlak ah caan saupi daihmi duhdawtnak in a lo umpi ding. Abikin, Chinmi tamsawn cu nupa thuhla ah, duh vekin, kan sim/phuang ngam hrihlo ih a pawi zet. Hivek thu le hla hi, nasa zetin kan simaw le kan zirhaw a ttulmi a si. A siartu zaten thlasuah neitu kan Pathian in thlasuah lo pe in, zohtthimtlak innsang le nupa lo si tir hram seh. Cutin, inssang ihsin kan thawk a si le kan miphun kan ram khal zohtthimtlak miphun le ram ah kan cang suak thei ding.



@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@





Theih Kau Nak 43

1. 2011 kum sungih FBI ih sim dan vek a si le USA ih ttihnung bik khua pakhat nak cu Flint, Michigan a siih, minung 1,000 ah 23.4 tluk thilsual tuah (crime) an um ih, cumi lakah tualthat/mithat 52 a um.


2. Ttihnungbik khua pahnih nak cu Detroit, Michigan a si ih, minung 1,000 ah 21.4 tluk thilsual tuah (crime) a um ih, tualthat nak 344 a um.

3. Pathum nak cu St. Loius, Mo, minung 1,000 ah 18.6 sualnak/thilsual tuah (crime) a um ih, tualthat nak 113 a um.

4. Pali nak cu Oakland, CA, minung 1,000 ah 16.8 tluk sualnak tuah (crime) a um ih, tualthatnak 104 a um.

5. Panga nak cu Memphis, TN, minung 1,000 ah 15.8 tluk in thilsual (crime) tuah leh tualthatnak 117 a um.

6. USA ih ralkap ralram ih ratlung pawl cu June thla 2012 tiang, nikhat mi pakhat zik te tluk in, mah le mah an that aw.

7. Nitin minung in litre 1.7 tluk a si mi ciil (saliva) kan suah.

8. Mipa 75% in an fala neihmi cu nupi dingah an zohcih ttheu.

9. New York khawpi ih, milem tumpi “Statue of Liberty” ih kenmi lungto parih, nganaw mi cafang cu July IV, MDCCLXXVI.

10. Bangaladesh ah nauhak kum 15 an si khalah, camibuai ah ca an fir le thawng thlak thei an si.

11. USA ih Lebanon, Virginia ah nupi ihkhun ihsin, sirhtlak cu danpah bal (illegal) tinak a si.

12. Mirang zuknung ih an hman tambikmi ttawngfang cu (let’s get out of here) “hitawk ihsin kan tlan/suak pei” timi a si.

13. Mi harsa deuh pawl cu milian ngaingai pawl hnakin, an cann ih 50% cu “video game’ leknak ah an hmang.

14. Ek hngawtnak cahnah “toilet paper” an tuah hlanah, French ramih, siangpahrang te innsang cu puan-tthazetmi (fine linen) thaw an ek an thianfai.

15. Cuba ih dothlennak rak thawktu lakih milar “Che Guevara” cu thawsam “asthma” natnak a nei.

16. Ramsa lakih tumbik a nungih hmuhmi umsun cu “blue whale” timi nga a si ih, a saulam feet 113.5 leh a rihlam ton 170 a si.

17. Mipakhat in a tlangpi in a dam sungah phone biakin kum 2 sung tluk caan a hmang.

18. Mipakhat in a tlangpi in a dam sungah ciil (saliva) gallon 10,000 tluk a suah.

19. Fiji ram cu tikulh tete (islands) 332 komkhawm mi ram a si.

20. Leitlun ih mipum 11% tluk cu kehtlak (left-handed) an si.

21. Hnihsuahnak lam lemcangthiam Charlie Chaplin cu kum 50 sungah zuknung 81 a tuah man.

22. Minit pakhat ah kalauk hngawngsau lung (heart) in gallon 160 tluk thisen a pump thei.

23. Nazi pakhat tinten USA ram parah vanzam 61,000 tluk an zam.ringring.

24. Syria ram ih um Damascus cu minung catloih rak um ringring nak khawhlunbik a si ih, B.C 2000 hrawngin a rak um zo.

25. Strawberries pum 8 cu orange (lingmaw) pakhat hnakin Vitamin C a tam sawn.

26. American pawl cu leitlun ih “peanut” mepe ei tambik an si.

27. George Washington nih Washington D.C. Federal City tiih, khawhmin a rak pek mi cu a thihhnu ah Washington D.C. tin an thleng sal.

28. Maine timi USA ih khua cu leitlun ih, “toothpick” hathercawihnak khawpi a si.

29. Thlaler ram “Sahara Desert” ih a neitabik vurtlak nak an record mi cu Feb.18, 1979 a si.

30. Leilung-dang “Pluto” cu Clyde Tombaugh in Feb. 10, 1920 ah a hmusuak.

31. USA ih tiluang khamnak hminthang “Hoover Dam” cu kum 2,000 tiang daih dingih tuahmi a si.

32. Caffeine cu Olympic leknak ih teldingmi pawl hrangah khamsak a si.

33. Caffeine 12 micrograms Olympic ih teldingmi zin/zun ah an hmu a si le, lek nak ah an tel theilo.

34. Caffeine 12 micrograms cu coffee no 5 tluk in thawn a bangaw.

35. Bible bung saubik cu Psalm 119 a si ih, caang 176 a um.

36. Rawl kan eimi cu kan rilte sungah nazi pakhat peng 0.002 mph tluk in a lut. Cucu nazi pahnih tluk a rei tinak a si.

37. Rawl kan eimi cu kan rilpi sungah 0.00007 mph tlukin a lut ih, nazi 14 tluk a rei.

38. Leitlun ih lal/siangpahrang ttuan reibik cu Pepe II nak Egypt ramah a si ih, kum 6 a si ihsin kum 94 tiang lal a ttuan.

39. Bloomington, Minnesota ih dawr (mall) tumzia cu dawr sungah tlawng bus 24,226 athlem.

40. Phengphelep (butterfly) lakih zam cakbik cu “monarch” timi a si ih, nazi pakhat ah peng 17 tluk cak in a zam thei.

41. A tlangpi in zungih hnattuan pawlin nitin minute 50 sung cu an “files” hlomi hlawlnak ah caan an hmang.

42. Vainim siti haite khat suak dingah vainim pum 12 a ttul.

43. Ukrainian miphun pawl in Christmas cu January ni 7 ah an hmang. Cumi cu Orthodox Christian Day an ti.

44. George Washington cu amah hmuaknak (inauguration) tuahnak ih fehnak ding hrangah paisa a cawi cawp.

45. Kum zabi 15 (15th century) tiang “Punctuation” timi a rak um lo.

46. Hlasakthiam “Sting” cu phunhra tlawng saya a rak si.

47. USA ih Congress Library ah cabu million 73 a um ih, cumi cabu pawl cu peng 350 tluk saumi cabu retnak ah an ret.

48. Uico hriih ttawnmi cu ttawnlomi hnakin a letthum in mi an keu tam sawn.

49. Minit 10 tinten, ramnung pakhat khat lole thilnung pakhat khat an hlo/thi.

50. Leitlun ih thisen phun (blood type) tambik cu type “O” a si.

51. “Apollo 11’s lunar module” thlapi par a ttum laiah, datsi (fuel) second 20 tluk daih lawng a tang.

52. American pawl ih an eitambik mi hanghnah/rah cu aaluu (potatoes) a si.

53. American mi pakhat in kumkhat ah pound 140 tluk aaluu an ei.

54. Hlasak hminthang “The Beatles” ih hmin pawl cu George Harrison, John Lennon, Paul McCartnet leh Ringo Starr an si.

55. “The Beatles” hlasak group ih, hmaisa deuhih rak telmi pahnih cu “Pete Best” leh “Stu Sutcliffe” an si.

56. Brazil ih diamonds pawl cu Africa ih diamonds hnakin an hak sawn.

57. Leitlun ih hmaisabik miliam hminthang (billionaire) cu John D. Rockefeller a si.

58. Bible ah ci/cite (salt) timi ttawngfang cu vei 30 ngan khum in a um.

59. Nazi thehlarnak (advertisement) ih an hmang tinten, nazi parih tikcu caan lang tambik mi cu 10:10 a si.

60. USA ih Honda mawtaw 75% cu USA ah tuahmi an si.

Monday, June 18, 2012

Theih Kau Nak 42

1. USA ih mi pakhat ih kumkhat sung coffee in mi cu, a tlangpi in, gallon 26.7 a si ih, cumi cu no (cup) 400 thawn a bangaw.


2. Rang in minung aiin, ruh 18 tam sawn a nei.

3. USA ih Juneau leh Alaska cu lawng leh vanzam in lawng thleng thei a si.

4. USA president Richard Millhouse Nixon cu president hmaisabik a hminngan mi cafang ihsin "criminal" (sualnak tuahtu) timi ngan theihmi president a si.

5. A pahnih nak cu William Jefferson Clinton a si.

6. Panama Canal pi kang dingah, "Crown Prncess" timi lawngpi ih, fehman "toll" man May 2, 1993 ih a pek mi cu $141,349,97 a si.

7. Kharkhem (snail) in haa 25,000 tiang an nei thei.

8. Ton million khat "oil" cu electric kilowatt nazi 13,000,000,000 hrawng thawn a bangaw.

9. Minung um zatih zirin, USA ih khua "stop sign" tambik nak cu LaConner, Washington a si.

10. Kawngsang (mosquito) ci 2,700 tluk a um.

11. Cangai (crabs) pawl in an mi cep nak leh an taksa ah hmul malte an nei nak san cu, tii undan/fehdan an theih thei nak dingah a si.

12. 1960 ah USA ih kum 100 tlun dammi cu 4,000 tluk an si ih, 1995 ah cun, 55,000 tluk an si.

13. USA ih, St. Louis Gateway arch hmin ngaingai cu “The Jefferson National Expansion Monument” ti a si.

14. Himi monument cu a kaulam hnakin a sanglam a sau sawn a bangnan, a sang le kau lam feet 630 cekci veve an si.

15. Leitlun ih hnawm (garbage) ih 20% cu American pawl hnen ihsin ra suak mi an si.

16. Atlangpi in, nunau in nikhat ah ttawngfang 7000 tluk an ttawng ih, mipa in cu 2000 tluk lawng an ttawng.

17. 52% American pawl in coffee an in.

18. Beatles pawl ih sakmi hla “Strawberry Field Forever” timi cu Liverpool ih ummi nu le pa neilo pawl umnak “orphanage” an phuah san mi a si.

19. Las Vegas, USA ih meisa vangmi pawl cu van boruak ihsin hmuh an theih.

20. Tisarttam ih thluak cu kuak (cigar) tia fang a si.

21. 1918 ih tlangrai natnak “flu apandemic” ruangah minung million 20 hnakih tam an thi.

22. ‘Atlantic salmon’ timi nga cu ti parah meter 4.5 tluk a pet thei.

23. 1975 ah nazi pakhat tluk reimi TV ih “drama” tuah dingah, $180,000 tluk lawng a rak cem.

24. A tlangpi in mipa pawl in, an ‘virgin’ nak cu kum 16 ah leh nunau in kum 17 ah an hloh ttheu.

25. Leitlun ih ihthatlo ih um reibik pa cu Randy Gardner a si ih, nazi 264 sung, ni 11 a si. Cumi kum cu 1965 ah a si.

26. ‘International Space Station’ cu ton 500 tluk a ritih, bawlung leknak hmun tlukih tum a si.

27. Canada mi “tattoo” suaithiam pakhat in a taksa ah tattoo 4,831 a suai.

28. Minung taksa ih a tumbikmi ‘cell’cu nunau pawl ih nauneih theinak/ nunau cii “ovum/egg cell” timi a si.

29. Minung taksa ih fatebikmi ‘cell’ cu mipa bua/cii “sperm” a si. Himi bua/cii 175,000 tluk cu nunau cii ‘egg cell’ pakhat thawn an rihlam a bangaw.

30. Cukcu ih a eilomi pakhat cu fanghma/zil a si.

31. Atlangpi in minung pakhat in thau ‘fat’ kan taksa ah billion 45 tluk kan nei.

32. USA president John F. Kennedy cu a tluak sizung (autopsy) ih an check laiah, an hlo tir ruangah, tluakum lo in an phum.

33. Baibal ih “Esther” cabu sungah Pathian timi cafang pakhat hman a um lo.

34. Vanzam rak tuah hmaisabiktu Orville Wright ih vanzam hmaisabik a tla laiah, a ‘passenger’ French pa cu a thi.

35. Hmaisabik Moscow ih ‘museum’ cu 1791 ah a rak um thawk.

36. USA ah tiva 250,000 hnakih tam a um ih, an zatekom ih saulam cu peng million 3.5 tluk a si.

37. Khuai pakhat in pound khat khuaitizu tuah nak dingah pangpar vei million 2 tluk a tlan ttul.

38. Philippines rampi thantar cu, danglam zetin, an ram ah daihnak a um tikah, a pawl (blue) color lam kha tlunah an retih, raldo nak le buainak a um tikah, a sennak (red) lam kha tlun lamah retin an tar.

39. USA, 2012 kumih pai sunlawih (father’s day) ni ih paisa hman dingmi cu billion $12.1 tluk a si.

40. Vurlakih um savom (polar bear) pawl in an taksa rihlam ih 10% tluk rawl cu nazi pakhat hnakih mal sungah an ei ttheh thei.

41. USA ih high school tlawngta pawl May thla 2012 ih survey tuah nak vek a sile, 24% in kaanza (marijuana) leh 18% in kuak an fawp.

42. 1892 ah Italy ah nunau kum 12 kim mi cu pasal neih a ngah.

43. Japan ram ah hlanlai deuhah cun, nupi kehtlak (left handed) a si le, tthen a thiang/ngah.

44. Canadian reasearchers pawl ih an hmusuakmi cu Einstein ih thluak cu thluak pangai hnakin, 15% tluk a kau deuh an ti.

45. Mipa 15% tluk in an zahmawhhmul an met.

46. Leitlun ah “cheese” phun 450 tluk a um ih, 240 cu France ram ihsin a si.

47. Milar, Pamela Lee-Anderson cu hmaisabik Canada kum 100 kimnak leh Canada independence ni (7/1/1967) ih suakmi a si.

48. Japan ram cu ramdang pawl hnakin, “energy” kumtin ten hmang tambik ram a si.

49. Second tinten million 2 “red blood cells” an thi.

50. Ziangtik caan khalah, USA ah million 100 tluk phone ih biakaw rero an um ringring.

51. Sangkaa heraw theimi (revolving door) cu 1888 kum ah Theophilus Van Kannel nih a rak tuah.

52. Rutherdorf Hayes cu USA president vote, khat lawng tam in, a tling.

53. USA ih naute, kum 2000 ih suakmi pathum ah pakhat cu, an in,ei dan ruangah “type II diabetes” zunthlum natnak nei thei an si.

54. Africa ram ih 28% cu ramngaw/ramcar (wilderness) asi ih, North America ih 38% cu cuvek a sive.

55. 1789 kumih USA cozahpi ih leibaa neizat cu $190,000 a si.

56. “Penguin” timi vate phunkhat, tumbik ih sanglam cu feet 3.5 zikte a si ih, pound 90 tluk a rit.

57. Hmaisabik “baseball team” vanzam thawn khualtlawng cu 1946 ih “the New York Yankees” pawl an si.

58. USA ih hmaisabik rawlsuannak cabu cu 1796 ah an suah.

59. Saphawhlum leh lehnak pawl angki ih, number ngan cu 1913 ah hmaisabik an rak hmang.

60. Hmaisabik rak hmangtu cu Univ of Chicago leh Univ of Winsconsin “foorball” team pawl an si.

Theih Kau Nak 41


1. Hollywood sign cu 1923 ah hmaisabik an rak tuah ih, a tir ah cun, Hollywoodland tiih ngan a rak si.


2. Hollywood sign ih a sanglam cu feet 50, a saulam feet 450 leh a ritlam pound 450,000 a si.

3. 1789 ah Morocco ram cu USA ram sinak pompi hmaisabik tu ram a si.

4. Silam mithiam pawl ih hmuhsuakmi cu minung 18% tluk cu thoaa ih feh an hmang (sleepwalking) ti a si.

5. Mi 5 sungah 2 cu an duh hmaisabikmi (first love) thawn an nei (tthit) aw.

6. Ekinn (toilet) tidai in kan tleuk (flush) tikah, mitih hmuh theilomi ti feet 6 lai thli lakah a kap suak.

7. Kawngsang (mosquito) in veikhat thi a zuk tikah, a rihlam zat leh hrek tluk thi a in thei.

8. Haktheu (sneeze) tikah, nazi pakhat peng 100 tluk cak ih feh mi thawn a bangaw.

9. Lemsuai thiam Vincent Van Gogh cu a damlai ah a lemsuaimi pakhat te “The Red Vineyard” timi lawng a zuar suak ngah.

10. Kumtin USA ih tuahsuakmi “plastic film” cu Texas state khuh thei ttheh ding tluk in a tam.

11. Kehtlak pawl in rawl an khai tikah an kehlam haa in an khai.

12. Minung ih vun (outer skin cells) cu a thlengaw ttheuih, ni 27 sungah vunthar a suak sal ttheu.

13. Minung pakhat dam sungah vun thar vei 1,000 hrawng a thleng aw.

14. Britain ih hmaisabik “escalator” cetkaililawn cu 1878 ah an hmang thawk.

15. 1800 hrawngah naute suakmi pawl ih hrek lawng kum 10 tlun an dam. Tusan ah cun, 90% tluk dam in an um.

16. Jellyfish timi nga phunkhat in, tisuar a tho hla nazi 10 ihsin 15 karlak ah theih theinak a nei cia.

17. Leitlunmi zin/zun (urine) hmuahmuah khawl sehla, “Niagra falls” tisuarpi parah minit 45 tluk a luang thei ding.

18. “Antarctica” ah rul pakhat hman hmuh ding a um lo.

19. District of Columbia ah mipa nauhak in khuitawk khalah, leh ziang tik khalah lungto deu sian a si lo.

20. “Navy SEALS” timi USA ih ralkap special ih training pekmi 900 lakah, 650 cu training kaittheh suaklo in an um.

21. Leitlun ah uihli ci 2,400 hnakih tam a um.

22. USA president Thomas Jefferson cu amah request vekin, a thlanlung parah, president a rak ttuandah tin ngansak a si lo.

23. Rul tlancakbik cu “Black Mamba” timi rul a si ih, nazi pakhat ah peng 7 tlukcak in a tlan thei.

24. Inn ih zuahmi zawhte in a caan neihmi ih, 70% cu ihthah nak ah a hmang.

25. Nitinten billion 15 tluk cigarettes cu fawp in a um.

26. Nitinten thilnung 150 tluk cu an hlo ringring.

27. “Barrel” khat “petroleum” cu gallon 42 a si.

28. Tingteng (dragonflies) pawl nih ke 6 an nei nan, an feh thiamlo.

29. “Anaconda” timi leitlun ih rul tumbik phun in, tii ti lo in, fa a nei.

30. 1685 ah France ram ah, “playing cards” cu pianawi an nei daihlo ruangah paisa aiah an rak hmang.

31. 2016 ah cun, internet ttawngkam, “gigabytes” aiah, “zettabytes” timi ttongfang hman a si thlang ding.

32. “Zettabytes” cu “gigabytes” trillion khat thawn an bangaw.

33. 2016 ah cun, internet ih traffic cu 1.3 “zettabytes” ah a thleng leh ding.

34. 2011 ih thizomi hlasakthiam “Amy Winehouse” ih innpi, London ih ummi cu million $4.2 in lei theih a si thu, June 1, 2012 ah an tarlang.

35. London ih Heathrow vanzam ttumnak ah, 2012 Olympic ih telmi pawl nithum sungih minung 10,000 an ram an tlung thei lohli nak dingih, “temporary terminal” an tuah nak ah million $31 tluk an cem.

36. Khabehmul cu minung hmul lakih tthancakbik a si ih, metlo in um sehla, mipa pakhat ih a damsung khabehmul cu feet 30 tluk a si ding.

37. Rua (bamboo) cu nikhat ah inch 36 tluk a tthan thei.

38. Nunau pawl cu mipa hnakin ttawng an thiam cak sawn.

39. Chocolate kokkhat nih minung feet 150 tluk fehthei ding khawpin thazang a neih tir.

40. Pennsylvania ih hmunsangbik nak cu, Colorado ih hmunniambik hnakin, a niam sawn.

41. Sho Yano timi pa cu kum 21 lawng a si ih 2012 ah, Chicago University ih kumnobik, (siilam) doctor degree ngahtu a si.

42. Sho Yano cu kum 2 a si ah, ca a siarthiam ih, kum 3 ah ca a nganthiam ih, kum 5 ah music lam a nganthiam.

43. Sho Yano cu kum 9 a siah university ah alut thei ih, kum 12 a si ah, Chicago University ah a lut.

44. Kawpi (cabbage) cu 91% tii a si.

45. Rawl dawlh dingah tha (muscles) 25 acangvai ttul.

46. “Nobel prize’ cu hmaisabik 1901 ah an rak pek thawk.

47. America ih sun can ih “drama” TV ih ra ttheimi “soap operas” tin an ko nak san cu, hlanlai deuhah, sahpiadip (soap powder) thehlar nak ah an rak hmang ruangah a si.

48. Lou Gehrig timi pa, New York Yankees ih baseball lek thiammi pa in kum 17 sungih a paisa ngahmi cu $316,000 a si.

49. Lou Gehrig ih 1927 ih rak hrukmi kawr (jersey) cu 1992 ah $363,000 in mi pakhat in a lei.

50. USA ih ramsung raldo nak (civil war) a cem zawngih paisa 40% cu paisa lem pawl an si.

51. USA ah kumtin a tlangpi in, chocolate leh mitthai (candy) pound billion 7 tluk an tuahsuak.

52. Zimhnam leh rang cu an luak theilo.

53. “Saluki” timi uico phun cu innzuat ui lakih, um hmaisabik lam an si ih, B.C 6,000 leh 7,000 hrawngah an rak um zo.

54. Minung taksa ih, inch pakhat tinah “bacteria” million 32 tluk an um.

55. Zuknung ‘Quo Vadis’ timi ah minung 30,000 tluk an tel.

56. ‘Louvre Museum’ ih retmi Mona Lisa ih lem/zuk cu August 21, 1911 ah mi pakhat in a firih, kum hnih hnuah an hmu sal.

57. “Medieval” timi hlanlai deuhih lotuah (peasant) pawl ih an damsung kum cu kum 25 tluk lawng a rak si.

58. ‘Jedi’ timi cu Australia ramih biaknak phunkhat a si ih, minung 70,000 lai an um.

59. England ih ‘stonehenge’ timi lungto tum pipi umnak cu Rome ih ‘Colosseum’ hnakin kum 1500 tluk a upa.

60. American mi 50% tluk in, lamzin ih, meisen (red light) kan pahtlang tin an rel.