KA ṬAP

1992 Chin dotlennak, sinak cuhawknak a thlen ni,
Hnap dawp ṭheh ko, ka ṭap, ka nguk!

1997 USA rat zik lai, nupi tan hrih ṭul,
Mit phing ṭheh ko, ka ṭap!

2013, kum 25 hnu Falam, ka pai’ innpi ka thlen zan,
A thup ten, thim lakah ka ṭap!

Tuzing Coronavirus ruangih, mipi khawm theilo ni,
A thup ten, ka ṭap, ka mitthli a tlak!

Bawipa ka mitthli tlakmi in khawl sakin,
Thlawsuah sawn ah run caan tir hram!
-------------------------------------------------------------

Falam

Tlangpar khua lakih mawibik

Iang neibik Falam

Khaw thianghlimbik Falam

Lungthin thiangbik Falam

Zo khalih nuambik tinak Falam

Khual duhdawtthiam Falam

Mi thleidan neilo Falam

Lungleng tirtu Falam

Chinmi thuanthu nei ṭhabik

Na mawinak, na nemnak le na ṭhatnak hmuah

Mi ih hmuhsuamnak sawn siloin

Thlawsuah phurtu le pabik lungput neitu si vivo hram

Aw Falam…….

Ra Tlung Ko Aw

Rambuai ruangah, in tansan

Na tlan ṭul, ka theithiam..

Fimthiamnak zirsang dingah, in fehsan

Na zir ṭul, ka theithiam..

Ṭuanṭul ruangah, in liamsan

Pumpi khapkhat hrang tiah, ka theithiam..

Ramṭha hawl dingah, ram retheimi na suahsan

Minung dan tiah, ka theithiam..

Ram duhdawtih, na tlanhlonak ihsin,

Fimthiamnak, na zir ṭheh hnu ah,

Ṭuanṭulmi, miram ih na ṭuan hnu talah

Ramṭha na hawlnak hmun ihsin,

Ra tlung ko aw!

Luruh phumnak hmun fangah,

Si sawnloin, na cah lai le

Na ṭuan thei lai, na fim lai ah

Na tantami Lai/Zo/Chinram, Chin miphun

Tuahṭhat le tungding sal dingin

Ra tlung ko aw!

PULPIT-101

1. Pulpit ihsin mi hmin salin an ṭhatlonak simlo ding.

2. Luar tuk in zahmawh lam thu capo tuah lo ding.

3. Pastor, Kawhhran upa le Kawhhran parih lungawi lonak sim lo ding.

4. Hrinhnam le peng soisel zawngin thu sim lo ding.

5. Biaknak dang soisel zawngin thu sim lo ding.

6. Thu theibik vekin thu sim lo ding.

7. Mah le mah famkimbik vekin thu sim lo ding.

8. Hnar kua sung tham phah lo ding.

9. Mi va salhsuahnak ah hmanlo ding.

10. Mi nautat, hmuhsuam zawngin thu sim lo ding.

Hi pawl hi, a bikin Chin mi ih kan ralring  ṭul zetmi an si. Hivek thu pawl pulpit par ihsin theih a sile a simtu le a ngaitu hrangah ṭhathnemnak zianghman a um lo. Zate hrangih Pathian thu in thazang ngah nak ding sawn kha pulpit par in sim awk ding kan si!

Aww..Falam, ka suahsemnak khawmawi!

Vukvuk ti rori in, cawp le cilhah na ṭhanso lonan;

Nuam teten ṭhanso lam na pan rero..

Aww..Falam, saduhthat in lo tuahsak theimi

Nei thei hrihlo hmanningla,

Ka thinlung takin ka lo seherh tuk!

Aww..Falam, Surbung airport lamah,

Ninu eng a suak rero thlang,

Thuanthu cahmaithar, na ngan thok lala….

Aww..Falam, Chin ram thuanthu ah,

Thil thupi tuahnak hmaisabik na si ringring..

Tukhalah, Chinram ih airport hmaisabik umnak na si tlang ding..

Aww..Falam thuanthuṭha nei ringring na si,

Thuanthuṭha kilhimtu si vivo hram..

Aww..Falam ka lo duh kuahko…

Aww..Falam, Bawipa in lo khaisang sin seh

Aww..Falam, a itthatmi na tho zik thlang..

Aww..Falam ka lungawi, ka lung hno!

Chin Mi Zate Hrangah!

Chin pawl hi kan ṭhangsonak le nitlak nak lam (ram ṭhangso) ram ih a bur in kan um khawmnak kum 10, 15 tluk hrawng a si ti sehla tampi a sual lo ding. Cutin, mah le tawk cio in, mit ih hmuh theihmi cin ah, kan dinhmun a ṭhangso zet.

Cutin kan ṭhangso tlukin a ṭhangso ve ciamco theilomi lole siatlam a pam rero mi pakhat cu Chin pawl ih kan lungput (mindset) hi a si. Politics, music, biaknak tvp…ziangtin kimah kan mah khua a silo mi, kan kawhhran a silo mi, kan pengmi a silo mi le ṭong bang awk lomi an si ahcun, ziang tlukin an ṭha, an thiam, an tawk, an qualify le khal thazang pek kan duhlo le paih lo lawng siloin, kan sawisel in, kan mah thawn a naih awk bikmi sawn, an quality zoh loin, kan hril in, kan duhsak sawn ṭheu. Zaten cu silo dingnan, zatek ah a tam sawn cu a si ding.

Himi lungput hi kan hlawn tengteng a cu tuk zo. Kan peng le kan ṭong bangawk lonakin, huatnak le duhsak awklonak suahpi sawn loin, pakhat le pakhat kan bangawk lonak, theihthiam awksak le kan theilomi zir tum cio ding kan si sawn. A qualify mi le quality neimi minung cu Chin mi a si phawt cun, duhsak zetin sun sak awk ding kan si.

Himi duhsak awk thiamnak lungput kan nei hlan sung cu, kan nuntu khawsak dan, kan neihmi, kan inn le motor le kan zirnak ziangtluk sangin mankhung hman sehla, Chin timi ah hmunkhat ten kan ding theiin, kutkai awkin hna kan ṭuan tlang thei dah lo ding. Lenglam ṭhansonak a thupi rualrual in, cuhnakih thupi sawn cu sunglam, kan thinlung, lungput, ruahnak ṭhanso ding a thupi bik sawn a si!

Kum 40 luangzo mi pawl cun, nan thei lai ding a zum um. General Newin (dictator, kawlram, leitun ih sui ṭhabik suaknak rori, leitlun ih farahbik ram cang tirtu) san ah, Kawlmi silo le Buddhist mi silo cun, Kawlram mi cu ziangtluk qualify mi an sile khal, dinhmun sangpi ah thleng theih a silo. An zoh bikmi cu, mi pakhat ih quality hnakin Kawl miphun le Buddhist sinak sawn kha an zoh.

Tu san ah, Chin mi pawl cumi lungput hngakih fihnung sawn in peng khat le peng khat kan tlairhrang awk zo. Cucu General Newin hngakin fihnungza kan si tinak a si. Kan pengmi, kan tlangmi, kan ṭong a thiammi a si lo ahcun, timi lungput thawn pakhat le pakhat kan zo hawk rero hrih a sile, Chin mi Pathian ih, kan phulo thlawsuah in pe rero mi hi, a laksal pang ding a phang um tuk. Karen le Kachin pawl caan a cem zo. Chin mi kan caan a si hi, Pathian duh zawng le pakhat le pakhat halhsih aw lo ten duhsak awk le ṭuan tlang kan thiam lo ahcun hlatpi kan thleng thei lo ding ti cu a fiang.

Mipum tam deuh in mipum mal deuh hmuahsuam, mi cak deuhin mi caklo nautak, cathiam deuhin cathiamlo nautak tivek lungput neihnak ding san a si nawnlo. Peng pakhat in peng dang va “influence” tum ciamco ding san khal a si nawnlo. Kan sinak ciar le, kan din hmun cio kha pakhat le pakhat theihthiampi le ṭihzah upat pekawk thiam sawn ding san a si.

Culawngah, a mawi tawk cu kan ṭhanso nerno in, leitlun ih miphun dang kan bang zik vivo thei nei a zum um!

Upat Peknakih Rampi Hero Pawl Lem Tuah A Sual Maw?

Tuhrawng, Kawlram ah Aung San milem tuahmi thu ah Khrihfa biaknak lamin siseh, politics lamin siseh a duhlotu pawlin sirhsan ṭhaṭha nei cio in an sim, an au pi nasa!

Zumtu lamin hivek milem cu Bible thawn a kalh awkmi a si ti a si. Politics lam in le kha Kawlpa tak ko, mah miphun ih hero pawl lem tuah sawn ding titu khal an um. Hrekkhat nih hivek cu Kawl pawl ih idea/philosophy, milem biak tir duhnak a si titu khal bo lo!

Ziang a va si khal le, kan Chin ram sung te thlir phawt sehla. Aung San lem cu ret hrihin, Falam ah kan zoh a sile, Pu Con Bik, Pu Siah Luai le Pi Hlawn Kip Thluai upat peknak ah tiah milem tuahsakin sunglawi zetin, retsak an si.

Aung San lem tuah kha milem biak thawn kan tahtthim ahcun, himi milem pawl kan tuah mi teh milem biak thotho kan si lo maw tin thusutnak a um. Ka hmuh dan ahcun, kan si lamlam lo. Pathian vekih biak dingih kan tuahmi a si hrimhrimlo ti kan fiang tuk tin ka ruat.

Culawng siloin thuanthu hlolo ding le anmah cawimawinak ah tuahmi a si. Cuti a sile Aung San lem tuah ruangih milem biak tinak a si thei maw? Rampi pakhatin tuah ding a timi cu tuah ding a si ko. Kan biakmi a silo ti cu kan fiang.

Hero pawlih lem tuah hi, Kawl idea lawng a si lamlam lo, Western ram le Khristian ram tampi ah khal an hero pawl lem cu maktarara in le zoh tlak rori ding sawn in an tuah. Curuangah Pathian an phatsan ih, milem an biak tinak a si hrimhrimlo.

Moses in mipi nelrawn ih a hruai lai ih cawlem tuah vek le Bible sungih siangpahrang sual tampi ih milem an tuah an biak tirmi thawn zianghman pehpar awknak a neilo lawlaw ti hi kei ka pom dan a si.

Amah belte, milem nan tuah dingih nan biak pei ti a si ahcun, zumtu hrangah cu sual a siih, kan tuah lo dingmi hrimhrim a si! Ziang tumtah nak thawn hero pawlih lem tuah a si timi kan theihfiang ahcun buai ding a um lo.

Kan do ding le ṭihnung sawnmi cu mit ih hmuh theihlomi milem biaknak sawn kha a si! Bum in um hlah uh si!